فُک خزری یک گونه پستاندار دریایی است که در دریای خزر و رودخانه‌های منتهی به آن زندگی می‌کند. این‌گونه تنها پستاندار دریای خزر به شمار می‌آید.
به گزارش فارس، ساحل‌نشینان شمال به این جانور سگ آبی می‌گویند. فُک‌ها به دمای آب بسیار وابسته هستند. به همین دلیل وقتی دمای آب افزایش می‌یابد، آن‌ها به بخش‌هایی که آب عمیق‌تر و قاعدتاً سردتر است مهاجرت می‌کنند. فُک‌ها در تابستان، بهار و پائیز بیشتر در آب‌های نیمه‌جنوبی خزر زندگی می‌کنند و برای زایمان به مناطق یخی در شمال دریای خزر می‌روند.
اولین و تنها مرکز حفاظت از گونه در معرض خطر فک خزری در ایران در سال ۲۰۱۰ رسماً آغاز به کار کرد و هدف از ایجاد این مرکز نجات فُک‌های آسیب‌دیده، آموزش ماهیگیران، ارتقا سطح فرهنگ محیط‌زیستی و... بود. مدتی است که خبر می‌رسد که تعدادی از فُک‌های خزری جان خود را از دست می‌دهند.
ابراهیمی مدیرکل محیط‌زیست استان مازندران در این باره به خبرنگار فارس گفت: متأسفانه حدود ۲۰ فک خزری تاکنون تلف شده است.
وی ادامه داد: دامپزشکی، نمونه‌گیری لازم را انجام داده و باید آن‌ها دلیل مرگ و میر فک‌ها را اعلام کنند.
به گفته ابراهیمی، لاشه‌های اولیه فک‌ها متلاشی شده بود و امکان نمونه‌برداری نبود، اما از لاشه‌های سالم، نمونه‌گیری انجام شده است.
وی با بیان اینکه اجساد فک‌ها را در ساحل کشف کردیم، گفت:عمده فک‌ها در حوزه مرکزی جویبار، بابلسر و محمودآباد بوده‌اند.
مدیرکل محیط زیست استان مازندران گفت: لاشه‌های اولیه قابل شناسایی نبود، اما این را بگویم که هر ساله حداقل ۲ تا ۳ فک تلف می‌شدند که در تور‌های ماهیگیران گرفتار می‌شدند، اما امسال تعداد تلفات بیشتر بوده است.
به گفته ابراهیمی، تلفات عادی نیست و آثاری از تور‌های ماهیگیران بر روی این فک‌ها نیست. مرجع تشخیص علت فوت این فک‌ها دامپزشکی است. ما در حال حاضر دفن بهداشتی لاشه‌ها را در جایی که دامپزشکی اعلام کند انجام می‌دهیم.
تاکنون حدود ۲۰ فک جان خود را از دست داده‌اند. بابک علیزاده کارشناس محیط‌زیست می‌گوید فک خزری تنها گونه پستاندار در بین هزاران گونه جاندار دریای خزر است؛ که به طور متسوط حدود یک و نیم متر طول و ۸۰ کیلو وزن دارد.
وی با بیان اینکه سال گذشته حدود ۳۰۰ فک خزری در سواحل و کشور‌های حاشیه دریای خزر کشف شده بود، گفت: بیشتر آن‌ها باردار بودند.
به گفته این کارشناس محیط‌زیست، طی بررسی به عمل آمده از سوی دانشمندان، جمعیت فک‌ها در اوایل قرن بیست به یک میلیون می‌رسید، اما اکنون تعداد آن‌ها کمتر است.
امسال در گیلان ۲ قلاده نوزاده فک در تور صیادی ماهیگیران خفه شدند
وی ادامه داد: به دلیل شکار بی‌رویه، آلودگی آب، محیط‌زیست، وجود زباله در سطح دریا، تور‌های صیادی، شکارچیان غیرمجاز تعدادی از این فک‌ها از بین رفتند.
وی بیان کرد: امسال در گیلان ۲ قلاده نوزاده فک در تور صیادی ماهیگیران خفه شده بودند که طی بررسی به عمل آمده توسط دامپزشکان علت مرگ را خفگی و بلعیدن زباله مشخص کردند.
اکثر لاشه‌های به دست آمده نر بوده و بالای ۱۵ تا ۲۰ سال سن داشتند. امیر صیاد شیرازی مدیر مرکز درمانی و تحقیقات حفاظت فک خزری می‌گوید: تعدادی لاشه فک را کشف کرده‌ایم. این لاشه‌ها در شرایط بدنی مناسب اکثریت نر و بالای ۱۵ تا ۲۰ سال بودند؛ یعنی فک‌های سالمی بودند و اگر تلفات بر اثر بیماری باشد، معمولاً به این شکل است که طبق تحقیقات تلفات گذشته یک دوره‌ای دارد، حیوان به مرور ضعیف و چربی روی پوستش کم می‌شود. لاغر می‌شود، به ساحل می‌آید و در نهایت، چون توان شکار ندارد و شنا برای او سخت است تلف می‌شود، اما لاشه‌های اخیری که داشتیم ظاهراً در دریا تلف شدند و امواج آن‌ها را به ساحل آورده و شرایط بدنی خوبی هم داشتند.
وی ادامه داد: احتمالاً آلودگی سبب مسمومیت فک‌ها شده است و همه این اتفاقات حتماً در عمق دریا بوده است.
وی بیان کرد: فک‌ها به دلیل چربی ضخیمی که زیر پوست دارند می‌توانند پس از مرگ روی آب بمانند و امواج آن‌ها را به سمت ساحل بیاورد. اگر این اتفاق در عمق آب افتاده باشد، باعث می‌شود مثلا در ماهی‌ها به دلیل چربی خیلی کمی که دارند در کف دریا باقی می‌مانند و اگر فاصله خیلی زیاد باشد به سمت ساحل نمی‌آیند.
وی تأکید کرد: برخی ماهیگیران به ما گفتند در عمق آب یکسری لاشه‌های شناور را دیدند و باید بگردیم که لاشه تازه می‌توانیم پیدا کنیم یا خیر و از لحاظ بیمارزایی بررسی کنیم و ببینیم شاید بیماری خاصی مانند بیماری ویروسی دارند یا خیر، هر چند بعید می‌دانم، چون لاشه‌های به شکلی نبود که یک دوره از بیماری را گذرانده باشند.
براساس این گزارش، تلفات فک‌های خزری در شرایطی رخ داده که متوسط تلفات در سال‌های قبل ۳ تا ۴ قلاده و عمدتا ناشی از صدمات فیزیکی و گرفتار در تور‌های صیادی بوده است.
امسال تعداد بیشتر بود و مسئولین در حال بررسی اطلاعات از میزان و علل مرگ و میر فک‌های خزری هستند. با هماهنگی‌های انجام شده با معاونت دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار است تیمی متشکل از متخصصین سازمانی برای بررسی و اظهارنظر در خصوص علت تلفات اعزام شوند تا ببینند مشکل از کجاست. برخی معتقدند که این فک‌ها بر اثر آلودگی جان خود را از دست دادند و عده‌ای هم علت را بیماری عنوان می‌کنند. اما برخی از کارشناسان می‌گویند که فک‌هایی که جان خود را از دست دادند بدنی سالم داشته‌اند.
مسئولین هشدار داده‌اند که با توجه به اینکه هنوز عامل اصلی مرگ فک‌ها مشخص نیست و احتمال بیماری ویروسی و میکروبی مشترک بین انسان و حیوان وجود دارد، افرادی که لاشه فک‌ها را در سواحل مشاهده می‌کنند، بلافاصله با محیط زیست شهرستان یا مرکز حفاظت خزری تماس گیرند و به هیچ عنوان به لاشه دست نزنند چرا که در حال حاضر به علت مشخص نبودن تلف شدن فک‌ها، مأموران محیط زیست از دستکش، ماسک و مواد ضدعفونی استفاده می‌کنند و لاشه‌های به صورت اصولی با آهک‌پاشی دفن می‌شوند که اگر بیماری در داخل بدن باشد به بیرون سرایت نکند. مردم به هیچ عنوان نزدیک لاشه نشوند و فاصله را با لاشه کشف شده رعایت کنند.
