ازدواج پدیده‌ای شیرین و آرزوی هر جوانی است که دوست دارد در روزگار جوانی محقق شود، اما چند سالی است آمار‌های ناخوشایند از این رویداد شنیده می‌شود که فقط بخشی از آن به عهده جوانان است و عوامل زیادی در کاهش ازدواج و صعودی شدن آمار طلاق نتیجه دارد.
کاهش ازدواج و افزایش طلاق در کشور
گزارش‌های رسمی از روند افزایشی طلاق و کاهش ازدواج در ۱۰ سال گذشته حکایت دارد. طبق گزارش مرکز آمار ایران نسبت طلاق به ازدواج طی این سال‌ها از ۱۶.۳ به ۳۲.۹ افزایش داشته است که روندی افزایشی طی کرده، ولی در سال ۱۳۹۸ در بالاترین نقطه در این دوره یعنی ۳۳ درصد قرار می‌گیرد، ولی در سال گذشته ۰.۱ درصد کاهش پیدا کرده است.
همچنین در سال ۱۳۹۰ مجموع ازدواج ثبت شده ۸۷۴ هزار و ۷۰۲ نفر بوده که در سال ۱۳۹۹ به ۵۵۶ هزار و ۷۳۱ نفر کاهش یافته است.
در این بازه زمانی روند ازدواج عمدتا کاهشی بوده، اما در سال ۱۳۹۵ اندکی افزایش ازدواج ثبت شده و از حدود ۶۸۵ هزار و ۳۵۲ به ۷۰۴ هزار و ۷۱۶ نفر می‌رسد، ولی در سال بعد با افت حدود ۱۰۰ هزار نفری مواجه می‌شود. محاسبات نشان می‌دهد که ازدواج در کشور در فاصله ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹، بیش از ۳۶ درصد کاهش یافته است.
اما در رابطه با وضعیت طلاق در کشور آمار حاکی از آن است که در سال ۱۳۹۰، ۱۴۲ هزار و ۸۴۱ نفر طلاق ثبت شده بود که در سال ۱۳۹۹ به ۱۸۳ هزار و ۱۹۳ نفر افزایش یافته است.
روند تغییرات طلاق نیز عمدتا افزایشی بوده، ولی در فاصله ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ اندکی کاهش داشته است که این روند در سال گذشته مجددا افزایشی می‌شود.
بر این اساس، میزان طلاق در ایران از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ حدود ۲۸ درصد افزایش داشته است.
کاهش میزان موالید در پی کاهش نرخ ازدواج
بنا بر آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران، در حالی تعداد ۲۶۹ هزار و ۷۴۸ ولادت در بهار سال جاری به ثبت رسید است که این آمار در قیاس با بهار سال گذشته با کاهش ۱۰ هزار و ۸۱۶ ولادت مواجه بوده است.
اگر نگاهی به آمار فصلی دو سال اخیر بیاندازیم و ولادت‌های ثبت شده در بهار ۹۸ و ۹۹ را با این آمار در سال جاری مقایسه کنیم در می‌یابیم که تعداد موالید با سیر نزولی مواجه بوده است.
به طوری که در بهار ۹۸ تعداد ۲۹۹ هزار و ۳۸۹ ولادت، در بهار ۹۹ تعداد ۲۸۰ هزار و ۵۶۴ ولادت و در بهار سال جاری ۲۶۹ هزار و ۷۴۸ ولادت با سیری نزولی به ثبت رسیده است.
رهبر انقلاب بارها به تسهیل ازدواج برای جوانان تاکید کرده اند که این نشان از اهمین این موضوع دارد.رهبر انقلاب ۲۲ تیر ماه ۹۹ در ارتباط تصویری با نمایندگان مجلس: مسئله ازدواج جوانان خیلی مهم است، جزء مسائلی است که اصلا نباید از او غفلت کرد و راه‌هایی برای تسهیل و امکان ازدواج برای جوان‌ها باید پیش‌بینی بشود؛ بعضی از این راه‌ها هزینه‌ی مادی هم ندارد، فقط تصمیم‌گیری و توجه لازم دارد.
یکی از مواردی که می تواند به ازدواج جوانان کمک کند اجرای قانون تسهیل ازدواج جوانان است.
در قانون تسهیل ازدواج جوانان که مصوب مجلس شورای اسلامی است، دولت را مکلف بر اجرای مواردی نظیر این که متاهلین را در اولویت دسترسی به فرصت‌های شغلی، وام اشتغال و وام مسکن کرده است و همچنین استفاده از منابع بودجه سنواتی پیش بینی شده، از محل «صندوق اندوخته ازدواج جوانان» به زوجین نیازمند به اجاره مسکن، حسب تشخیص کمیته سامان ازدواج با توجه به امکانات صندوق، وام ودیعه مسکن از موارد تاکید شده در این قانون است.
قانون هم برای جوانان اجرا نمی شود
ماجرای قانون تسهیل ازدواج جوانان به دی‌ماه سال ۱۳۸۴ بر می گردد. زمانی که بالاخره مسئولین و دست‌اندرکاران تصمیم گرفتند برای پایان دادن به نگرانی‌ها و دغدغه‌های جوانان و با اولویت دادن به تسهیل اقتصادی ازدواج جوانان، تامین هزینه‌های مراسم ازدواج، معاش آینده خانواده و لوازم اولیه زندگی جوانان آستین بالا بزنند. درحالی که یک فوریت این طرح در دی‌ماه سال ۸۳ به تصویب مجلس رسیده بود بند‌هایی از آن در دی‌ماه ۹۳ مثل بند «تعیین سقف مهریه» با انتقاد بعضی از نمایندگان از این طرح حذف شد به هرحال سرانجام این طرح و لایحه در ۲۷ آذر ۱۳۸۴ در کشور به قانون تبدیل شد و قرار شد ازدواج جوانان رو به آسانی رود و به دنبال آن قاعدتا فرزندآوری تقویت شود.
در حال حاضر این قانون بعد از گذشت ۱۶ سال از تصویب هنوز اجرایی نشده و در بایگانی‌ها خاک می‌خورد این در حالی است که جوانان با مغفول ماندن از حق طبیعی خود تنها به وامی که از سوی دولت پرداخت می‌شود اکتفا کرده و هزینه گزافی را بابت اجاره تالار، تامین مسکن و ... متحمل می‌شوند گویا این قانون ۱۶ سال پیش نوشته شد تا اجرا نشود، چون اگر قرار بود اجرایی شود حداقل مفاد آن واضح و مبرهن تدوین می‌شد تا بین دستگاه‌های متولی آن اختلاف نظر ایجاد نشود.
مشکلات اقتصادی دلیل اول جوانان برای فرار از ازدواج
مشکلات اقتصادی که ذهن اغلب مردم جامعه را درگیر خود کرده است توانسته به کم میلی جوانان نسبت به ازدواج دامن بزند و باعث شود فرد از بار مسئولیت این امر سرباز بزند. دغدغه های خرید و جاره بهای مسکن به ویژه در شهر‌های بزرگ، درآمد کم و مناسب نبودن موقعیت‌های شغلی برای فارغ التحصیلان دانشگاهی از عوامل مهم و اثر گذار اقتصادی در کاهش ازدواج هستند.
وقتی پای صحبت جوانان به ویژه افراد دهه ۶۰ می‌نشینید و علت ازدواج نکردن را از آن‌ها می‌پرسید اولین دلیلی که از آن نام می‌برند، مشکلات اقتصادی است. جوانی که حتی نمی‌تواند با حقوق یک ماه خود خانه اجاره کند به ازدواج فکر نمی‌کند.
بعضی از آداب و رسوم‌های فرهنگی و اجتماعی غلط با همراهی موارد بالا می‌توانند هر کسی را از ازدواج منصرف کرده و با کم شدن صبر و تاب آوری شرایط سخت به طلاق منجر شود. با القای رسانه‌ها و چشم و هم چشمی‌های خانوادگی، فرهنگ مهریه و جهزیه سنگین جا افتاده و جوان و خانواده اش را نیازمند دارا بودن یک منبع مالی بی کم و کاست می‌کند.
تجملات زیاد برای برگزاری مراسمات عقد و عروسی و خرید از مکان‌های معروف به گرانی و برند‌های خاص و خارجی، اجاره هتل‌ها و تشریفات سنگین برای یک شب، در اوایل زنذدگی ضرر‌هایی را پدید می‌آورد که جبران آن هزاران شب به طول می‌انجامد.
خانواده‌های جوانان باید تلاش کنند تا سنت‌های صحیح ازدواج اسلامی- ایرانی پابگیرد و به فرزندانشان کمک کنند تا به هدف اصلی ازدواج تشکیل خانواده برای که شکل گیری علاقه و آرامش است، برسند.
موانعی نظیر سخت گیری خانواده‌ها و در بعضی موارد افرا مجرد برای انتخاب فرد مناسب زندگی خودشان حتی بعد از انتخاب و شکل گیری زندگی می‌تواند به ناپایداری آن بیانجامد. وقتی سطح توقعات از همان ابتدای زندگی و با مراسماتی که می‌توانند ساده برگزار شوند، اما با تجملات بسیار برپا می‌شوند می‌تواند در طول زندگی به کم طاقتی و خواسته‌های زیاد ختم شده و مسیر شیرین ازدواج را به تلخی طلاق گره بزند.
در کنار خانواده‌ها و تصحیح باور‌های اجتماعی و فرهنگی جوانان، لازم است مسئولان زمینه‌های ازدواج جوانان را با اجرای قوانین کاربردی این امر فراهم کنند. ساخت مسکن و اعطای تسهیلات مناسب برای تهیه لوازم ضروری زندگی، تامین شغل و حقوق مناسب، شرایط بهره گیری از بیمه‌ها و راحت سازی پرداخت اقساط بانکی، بازنگری درامر سربازی برای جوانمان در شرف ازدواج از مواردی هستند که اگر با جدیت توسط دولت دنبال شود می‌تواند به افزایش ازدواج و پایداری زندگی مشترک کمک کند.
مشاوره‌های پیش از ازدواج و طلاق در راه یابی درست برای انتخاب مناسب و حل شدن زندگی جوانان موثر هستند. در رابطه با افزایش طلاق و کاهش ازدواج، مژگان نیک نام روانشناس و کارشناس خانواده به گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان پرداخت و گفت: ازدواج یک فرآیند پیچیده است که عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی در آن دخیل بوده و در کنار هم قرار گرفتن آن‌ها می‌تواند بستر مناسب برای ازدواج را فراهم کند.
فرد وقتی آمادگی ازدواج و زندگی مشترک را در خودش می‌بیند که شرایط فردی و اجتماعی مناسب را دارا باشد در غیر این صورت انگیزه‌ها و مقدمات ازدواج به جای شکل گیری این اتفاق به کم شدن انگیزه منجر می‌شود.
نیک نام گفت: جوانان باید از لحاظ روانی ویژگی‌هایی نظیر مسئولیت پذیری، شناخت معیار‌ها را در خود تکمیل کند ازدواج پشتوانه‌ی اجتماعی هم نیاز دارد، تامین آتیه خانواده و دوراندیشی برای زندگی از شرایطی است که باید برای جوان مورد نظر قرار بگیرد.
فرد برای ازدواج نیاز به پشتوانه‌ی اقتصادی و حمایتی دارد و اگر این شرایط برای او فراهم نباشد طبیعی است از پذیرش مسئولیت سر باز زند. همچنین معیار‌های مادی و ظاهری و عدم شناخت ازدواج را به سمت انتخاب اشتباه سوق می‌دهد.
این روانشناس افزود: خانواده اگر اولویت‌های نامناسب را برای ازدواج فرزندانشان قرار دهند از عوامل ناپایداری‌های ازدواج و ترس از زندگی مشترک است. باور‌های غلط فرهنگی پشتوانه‌های مادی و معنوی ازدواج را متزلزل می‌کند. عدم آموزش صحیح همسرداری و ناسازگاری‌های زندگی که امروزه بسیار مشاهده می‌شود که در این صورت زندگی زوجین به سمت فرسایشی شدن پیش رفته و توان ادامه دادن زندگی را از آن‌ها می‌گیرد.
