فیزیوتراپی جزو یکی از بهترین روش‌های درمانی دیسک کمر به شمار می‌آید. مراقبت های محافظه کارانه فیزیوتراپی در اکثر موارد، به جز در موارد شدید، از نتایج بهتری در درمان دیسک کمر در مقایسه با جراحی برخوردار است. فیزیوتراپ با طراحی یک برنامه درمانی بخصوص شامل تمرین و مراقبت ها و درمان های خانگی، به فرایند ریکاوری شما سرعت می دهد. فیزیوتراپی به شما در بازگشت به زندگی و فعالیت های قبلیتان کمک می‌کند. مدت زمان درمان با توجه نوع مشکل متفاوت خواهد بود، اما در فاصله زمانی 2 تا 8 هفته (یا کمتر) بعد از عادت به داشتن حالت مناسب بدن و با تکمیل برنامه های کششی و تقویتی، به نتایج دلخواهتان دست پیدا می کنید.
فیزیوتراپی برای درمان دیسک کمر
فیزیوتراپی معمولا نقش مهمی در ریکاوری فتق دیسک کمر دارد و نه تنها کاهش درد فوری را در بیمار ایجاد می‌کند، بلکه بایدها و نبایدهای پیشگیری از آسیب دیدگی های بیشتر را نیز به شما می آموزد. متدهای فیزیوتراپی مختلفی برای افراد درگیر با علائم کمردرد و دیسک کمر وجود دارد. روش‌های درمانی پسیو مثل ماساژ بافت عمیق، گرما و سرما درمانی، تحریک الکتریکی (یا TENS) و آب درمانی به مشکلات کمری و ستون فقرات کمک می‌کنند.
برنامه فیزیوتراپی شما معمولا با درمان پسیو آغاز می‌شود، اما با بهبود وضعیت بدن باید درمان فعال را نیز آغاز کنید که باعث تقویت بدن و پیشگیری از دردهای بیشتر می‌شود. فیزیوتراپ در هماهنگی با شما به دنبال تهیه بهترین برنامه درمانی خواهد بود.
روش‌های پسیو فیزیوتراپی برای دیسک کمر
- ماساژ بافت عمیق: تقریبا بیش از صد نوع ماساژ وجود دارد اما ماساژ بافت عمیق یک گزینه ایده آل برای افراد مبتلا به دیسک است و با اعمال فشار مناسب بر عضلات، مشکل ناتوانی حرکتی عضلات درگیر تنش و اسپاسم عضلانی را تا حدی برطرف می‌کند.
- سرما و گرما درمانی: استفاده از گرما و سرما، مزایای خود را دارند و فیزیوتراپ با جابجایی بین این دو درمان می تواند به مزایای مختلفی دست پیدا کند.
فیزیوتراپ از گرمادرمانی برای افزایش جریان خون به نقاط مد نظر استفاده می کند. افزایش گردش جریان خون به معنای اکسیژن و مواد مغذی تامین شده بیشتر است. بعلاوه این افزایش گردش خون با خروج و تخلیه ضایعات و محصولات ثانویه اسپاسم عضلانی همراه می شود.
سرما درمانی (یا کرایوتراپی) در نقطه مقابل این داستان قرار دارد و باعث کاهش جریان خون در یک نقطه می شود. کاهش جریان خون به کاهش التهاب، گرفتگی عضلانی و درد منجر می شود. فیزیوتراپ می تواند از بسته های یخ در ناحیه مد نظر، ماساژ با یخ یا اسپره فلوئورومتان برای سرد کردن بافت ملتهب استفاده کند.
- آب درمانی: اسم این روش گویای روند انجام کار است و از آب کمک گرفته می شود. آب درمانی یا هیدروتراپی یک روش پسیو است و شامل نشستن در زیر آب جاری یا دوش آب گرم می شود. آب درمانی به آرامی باعث کاهش درد و شل شدن عضلات می شود.
- روش TENS یا تحریک عصبی الکتریکی زیرپوستی: دستگاه TENS از امواج الکتریکی برای تحریک عضلات استفاده می‌کند؛ شاید به نظر سخت برسد، اما واقعا دردی ندارد. الکترودها به پوستتان می چسبد و امواج الکتریکی کمی به نقاط کلیدی مسیر عصبی اعمال می‌شود. به نظر می رسد که TENS می تواند گرفتگی عضلانی را کاهش داده و به طور کلی بتواند باعث افزایش ترشح اندورفین (یک مسکن طبیعی در بدن) شود.
- کشش: هدف از ایجاد کشش مهره ها و استخوان های ستون فقرات، کاهش اثر جاذبه بر ستون فقرات و فتق دیسک کمر است. یک مثال مشابه، لاستیک کم بادی است که به صورت عادی به آسفالت چسبیده، اما با گذاشتن جک به زیر ماشین و برداشتن فشار از روی تایر، به حالت عادی خود برمیگردد؛ همین موضوع درباره دیسک کمر هم صادق است.
روش‌های درمان های فعال در فیزیوتراپی
با اجرای روش‌های درمانی فعال می توانید به مشکلات موجود در انعطاف پذیری، حالت بدن، قدرت، پایداری عضلات مرکزی و حرکات مفاصل کمک کنید. برای دستیابی به نتایج بهینه می توانید از یک برنامه تمرینی مناسب استفاده کنید. ورزش و درمان فعال نه تنها درد را به کناره هدایت می کند، بلکه به سلامت کلی فرد هم کمک می کند. تشخیص مشکل و سوابق پزشکیتان به فیزیوتراپ در طراحی یک برنامه تمرینی مخصوص کمک می کند.
- پایداری عضلات شکمی: خیلی از افراد از اهمیت و تاثیر عضلات مرکزی (شکم، کمر، پشت و پهلو) بر سلامت ستون فقراتشان باخیر نیستند. عضلات مرکزی (یا شکمی) به عضلات کمر در حمایت از ستون فقرات کمک می کند و وقتی این عضلات ضعیف باشند، فشار بیشتری بر عضلات کمر وارد می شود. فیزیوتراپ به شما تمارینی را برای تقویت عضلات کمر و پایداری بیشتر عضلات مرکزی آموزش می دهد.
- انعطاف پذیری: یادگیری حرکات کششس و انعطافی مناسب، شما را برای انجام حرکات ائروبیک و قدرتی آماده می کند. انعطاف پذیری بهتر به شما در داشتن حرکات ساده تر و کمتر شدن خشکی و سفتی بدن کمک می کند.
- آب درمانی: در درمان پسیو فقط در زیر دوش یا وان آب گرم می نشستید، اما در اینجا قرار است حرکاتی را بدون آنکه فشار خاصی به بدنتان وارد شود، در آب انجام دهید.
- تقویت عضلات: عضلات قوی به معنای سیستم تکیه گاهی قویتر برای ستون فقرات و زمینه بهتر برای مدیریت مناسب درد است.
فیزیوتراپ، روش تقویت عضلات کمر را به شما آموزش می دهد و به پیشگیری از بروز دردهای بیشتر کمک می کند. می توانید اصول خودمراقبتی و بهترین راه درمان نشانه هایتان را یاد بگیرید. هدف نهایی این کارها، یادگیری هرچه بیشتر درباره یک سبک زندگی بدون درد است.
یک نکته بسیار مهم در رابطه با برنامه تمرینی، یادگیری نحوه اجرای درست حرکات است، زیر اگر انجام درست حرکات را در جلسه فیزیوتراپی یاد نگیرید، از نتایج طولانی مدت و مثبت آن هم خبری نخواهد بود. با مراقبت از کمرتان می توانید از دیسک های کمر بیشتر جلوگیری کنید.
نقش فیزیوتراپ در کمک به درمان دیسک کمر چیست؟
توصیه فیزیوتراپ برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از تشخیص دیسک کمر به موارد زیر خواهد بود:
- استراحت و خودداری از فعالیت هایی که نشانه هایتان در دستها و پاها را بدتر کند.
- خودداری از استراحت مطلق در رختخواب
- فعالیت در اطراف خانه و پیاده روی های کوتاه در روز: حرکت به کاهش درد و خشکی و داشتن حال بهتر کمک می کند.
- گذاشتن بسته یخ بر ناحیه دردناکی به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در بازه‌های دو ساعته
- نشستن روی صندلی سفت: صندلی نرم و راحت باعث می شود که مشکلتان بدتر شود.
- برای برخورداری از خدمات بیشتر مثل مصرف دارو یا آزمایشات تشخیصی با یک پزشک مشورت کنید.
قبل از شروع برنامه تمرینی باید به دیدن متخصص ستون فقراتی بروید که برای طراحی تمرینات آموزش دیده و می تواند نحوه اجرای صحیح تمرینات را به شما آموزش دهد. تمرینات ورزشی پایین کمر با توجه به تشخیص مشکل بیمار و شدت درد او متفاوت خواهد بود.
حرکات کششی برای کاهش درد پایین کمر
حرکات بدن در گرو ستون فقرات و تمامی عضلات، رباط ها و تاندون ها متصل به آن است. دامنه حرکتی محدود کمر و پشت به درد پایین کمر منجر می شود و حرکات کششی برای بازیابی دامنه حرکتی طراحی می شود. حرکات کششی پیشنهادی معمولا بر ترکیبی از عضلات زیر متمرکز هستند:
- عضلات شکمی
- عضلات راست کننده ستون فقرات
- عضله پسواس بزرگ
- عضلات سرینی
- عضلات چهارسر و همسترینگ
عضلات تکیه گاهی بالاتنه در افراد مبتلا به درد مزمن پایین کمر ناشی از بیماری دیسک دژنراتیو با مشخصات نسبتا مشابهی مثل کاهش سطح مقطع عضلات و افزایش درصد چربی عضلات مواجه هستند. حرکات کششی متمرکز بر این عضلات و بر پایین کمر، حرکت ستون فقرات و دامنه حرکتی آن را بهبود می دهد.
اگرچه مشاهده نتایج انجام حرکتی به چند هفته یا چند ماه زمان نیاز دارد، اما بیماران مبتلا به درد مزمن پایین کمر معمولا با افزایش دامنه حرکتی و نتیجتا کاهش درد پایین کمر مواجه می شوند.
کشش همسترینگ
گرفتگی همسترینگ (عضله بزرگ پشت ران) با افزایش احتمال ایجاد درد پایین کمر همراه است. هنوز رابطه دقیق این دو مشخص نیست، اما گرفتگی همسترینگ به معنای محدودیت حرکتی لگن و ایجاد وضعیتی است که فشار وارد بر پایین کمر را افزایش می دهد.
یک برنامه تمرینی برای کشش همسترینگ می تواند از شدت درد پایین کمر کاسته و توالی وقوع کمردرد را نیز کاهش دهد. حرکات مختلفی برای ایجاد کشش در همسترینگ وجود دارد که به آرامی به ایجاد کشش در کمر هم منجر می شود. از جمله این حرکات، نشستن روی صندلی و گذاشتن پا بر روی یک صندلی دیگر و ایجاد کشش در همسترینگ است.
تمرینات کششی عضله پسواس بزرگ
گرفتگی عضله پسواس بزرگ (در جلو و پایین ستون فقرات) با محدودیت حرکتی پایین کمر همراه می شود. اندازه پسواس بزرگ در درد پایین کمر موثر است و هرچه عضله پسواس بزرگ در بخش L5 ستون فقرات کوچکتر باشداحتمال معلولیت بالاتر است. با انجام موارد زیر می توان عضله پسواس را کشید:
- روی زمین زانو بزنید (در حالیکه زانوها در زیر لگن قرار بگیرند)
- یک پا را به موازات زمین قرار داده و پای دیگر را در جلوی بدنتان به صورت 90 درجه ستون کنید
- عضله لگن را منقبض کرده و پای جلو را به سمت بیرون بچرخانید.
- به جای آنکه خودتان خم شوید، با کمک عضلات لگن به سمت جلو حرکت کنید.
خم کردن بدن به سمت مخالف زانویی که در مجاورت زمین قرار دارد، کشش بیشتری در ماهیچه ایجاد می کند. کشش ایجاد شده را می توان در جلوی لگن و در کناره های زانوی نزدیک زمین حس کرد.
تمرینات تقویت عضلات مرکزی
عضلات مرکزی به مجموعه ای از عضلات واقع در ناحیه میانی بدن گفته می شود که وظایف حیاتی و مهمی هم بر عهده دارند: تکیه گاه کمر، تحمل بار سنگین بالاتنه و فراهم کردن زمینه انجام فعالیت های روزمره مثل بلند کردن اجسام سنگین و راه رفتن.
روش ها و تمرینات مختلفی برای تقویت عضلات مرکزی بدن وجود دارد و سه رویکرد رایج در میان افراد مبتلا به بیماری دیسک دژنراتیو عبارتند از:
- پایدارسازی دینامیکی کمر، که با تقویت ماهیچه اکستانسور کمر، زمینه صاف ایستادن بدن را فراهم می کند.
- ورزش با توپ، که شامل تمرینات پایداری پیشرفته ای مثل پل روی توپ است.
- تمرین روی زمین، مثل تمرین تیلت باسن (که بر تقویت عضلات شکمی متمرکز است)، و تمرین پا بالا (که به تقویت عضلات مرکزی، پایین کمر و عضله خم کننده لگن کمک می کند).
تمرینات پایین کمر طیف گسترده ای را پوشش می دهد و با توجه به تشخیص مشکل بیمار و شدت درد، استفاده می شود. قبل از شروع برنامه تمرینی جدید بهتر است با متخصص ستون فقرات خود (که برای طراحی برنامه های تمرینی کمر آموزش دیده) مشورت کنید.
منبع: مقالات سایت دکتر مظاهری
