سابقه تاریخی بله برون
مجلس بله بران بیشتر هنگام شب و با حضور بزرگان و ریش سفیدان دو خانواده دختر و پسر و در خانه پدر دختر برگزار می شود. هدف از این مجلس، تعیین شرایط مادی و معنوی عروسی و ازدواج و پذیرفتن شروط خانواده عروس از طرف خانواده داماد است.
حالا چرا بله برون؟
بعد از آنکه مراسم خواستگاری به سرانجام رسید و دو خانواده کم و بیش اطمینان به سرانجام یافتن ازدواج پیدا کردند، خانواده داماد از خانواده عروس درخواست برگزاری جلسه «مهر بران» می‌کند. در گذشته رسم بر این بود که هر موقع خانواده داماد برای روز مشخصی درخواست می‌کردند، خانواده عروس مخالفت کرده و یکی دو روز دیرتر را قرار می‌گذاشتند.
علت هم این بود که خانواده عروس نشان دهند عجله‌ای در شوهر دادن دختر خود ندارند! در روز تعیین شده، داماد به اتفاق چند نفر از مردان معتبر خانواده‌اش به خانه عروس می‌رفتند. پدر عروس هم مردان معتبر خاندانش را دعوت می کرد. هدف از برگزاری این جلسه، توافق بر سر میزان مهریه عروس است. معمولاً نتیجه توافق دو خانواده بر برگه‌ای با خط خوش نوشته می‌شد و داماد زیر آن قباله را امضا می‌کرد و متعهد می‌شد که به آن پایبند باشد. دیگران هم با امضای قباله آن را گواهی می کردند.
بزرگان دو فامیل درباره میزان مهریه، شیربها و در برخی از فرهنگ ها باشلق و کم و کیف پرداخت آن، اسباب سرعقد، پول حمام عروس، رخت و لباس و زیورآلات و جواهرات عروس، هزینه های عروسی و نحوه تامین آن، کم و کیف مراسم و جشن عروسی، تعداد مهمانان عروس و... تصمیم می گیرند. بعد از توافق طرفین، تعهدات در دو نسخه مکتوب می شود و پدر داماد و پدر عروس و بزرگان مجلس امضا می کنند.
اسامی مختلف بله برون
در فرهنگ ها و قومیت های مختلف ایران، مراسم بله بران نامهای متفاوتی دارد: در تهران به این مراسم بله بری یا بله برون یا خرج بُری می گویند. مردم گیل و دیلم، صورَت هَگیری (صورت گرفتن) یا ثبت هگیری (ثبت گرفتن) می گویند. خراسانیها به بله برون، جواب اِستَنی (جواب استاندن یا جواب گرفتن) و یا کفش پاکِنی (کفش به پاکردن) می گویند. در شاهرود : حرف تمام کردن در کازرون : شرط کنان، در توابع دماوند: خرج بُری، در سروستان فارس بله برون در قم گلاب گیرون یا مهربرون، در شیراز مهر برون یا بله برون، در ایل ممسنی باشلُق برون یا کدخدا کِشون و در روستاهای گرگان، قندشکنی می گویند.
آداب و رسوم بله برون
در بیشتر فرهنگهای ایران زمین، رسم است در مراسم بله برون، که خانواده داماد هدایایی را برای عروس می برند و او را نامزد یا نشان پسرشان می کنند و به میمنت و مبارکی این پیوند، قند می شکنند. در خراسان یک حلقه انگشتر و در روستاهای خراسان یک جفت کفش و گاهی یک دست لباس اضافه بر انگشتر و کفش به همراه مقداری نقل و نبات و قند و چای و حنا و چند سکه نقره نیز به خانه عروس می برند.
پذیرایی در بله برون
پذیرایی در مجلس بله برون معمولا ابتدا با چای و شربت و میوه شروع می شود و بعد از انجام توافقات شیرینی توزیع می شود. به همین علت گاه به این مراسم شیرینی خوران نیز می گویند. در برخی از فرهنگ ها و خصوصا در فرهنگ هایی که خرج بله برون را خانواده داماد می داده، شب بعد از مجلس بله برون، داماد و بستگانش را به شام دعوت می کنند. برخی هم همان شب بله برون، از کلیه مهمانان در منزل پدر عروس با شام پذیرایی می کنند.
