گروه ۱+۵ در مذاکرات آلماتی یک، بسته پیشنهادی تجدیدنظر شدهای را به جمهوری اسلامی ارائه کرد که براساس اخبار منتشر شده برخی از مطالبات در نشست بغداد تعدیل و طرف غربی خواستار کنترل فعالیت غنیسازی ۲۰ درصدی ایران، تعلیق فعالیتهای جاری در تأسیسات هستهای فردو، افزایش پادمانهای هستهای و شفافیت بیشتر در فعالیتهای بازرسی آژانس شده بود.
یک دیپلمات آمریکایی در این باره اعلام کرد: بسته پیشنهادی جدید، برخلاف بسته قبلی به ایران اجازه میدهد مقدار کافی از سوخت غنیشده ۲۰ درصدی که برای مقاصد پزشکی لازم است را تولید و ذخیره کند و طرح پیشنهادی جدید، خواستار تعلیق فعالیتهای غنیسازی در تأسیسات فردو ـ و نه تعطیلی آن ـ است. محدودسازی توانایی ایران برای «از سرگیری فوری فعالیتهای هستهای در این سایت» از جمله خواستههای دیگری است که کشورهای ۱+۵ مطرح کرده بودند.
طرف غربی در مقابل این مطالبات وعده داده که برخی از تحریمها علیه تهران را لغو کند. البته براساس اخبار منتشر شده کاهش تحریمها فعلاً تحریمهای نفتی یا مبادلات مالی را شامل نمیشود، بلکه ناظر به تحریمهای وضع شده دیگری است که آمریکا و اتحادیه اروپا وضع کردهاند.در این طرح، همچنین به ایران وعده داده شده که تحریمهای دیگری از سوی شورای امنیت سازمان ملل یا اتحادیه اروپا متوجه آن نخواهد شد.
در آستانه دور دوم مذاکرات هسته ای در آلماتی طرف غربی باز هم به حربه تکراری خود روی آورده است. غرب می کوشد با ترکاندن یک بمب شبه خبری بر روند مذاکرات تاثیر بگذارد. نشست «آلماتي2»در حالي برگزار مي شود كه حريف بعد از نشست اول آلماتي تبليغات گسترده اي را با اين مضمون آغاز كرد كه گويي در جريان نشست ياد شده، امتياز ويژه اي به جمهوري اسلامي ايران داده است! اين تبليغات گسترده با هدف اثرگذاري بر نشست بعدي تدارك شده و در پي آن بود كه 1+5 را از اتهام كارشكني در مذاكرات و ناديده گرفتن معيارهاي فني و حقوقي دور كند. اين ترفند كه با تبليغات پرحجمي به ميدان آمده و حتي برخي از خودي ها را نيز به توهم انداخته بود، در برخورد با نگاه تيزبين و كارشناسانه رهبرمعظم انقلاب رنگ باخت و ايشان طي سخناني در جمع نمايندگان مجلس خبرگان از اين ترفند رمزگشايي كرده و فرمودند: نشست آلماتي 2 مي تواند معيار و ملاكي براي ارزيابي ميزان صداقت آمريكا و متحدانش باشد.
اين روزها و طي چند هفته منتهي به مذاكرات فردا، مقامات آمريكايي و اروپايي ساز تازه اي كوك كرده اند كه نشان مي دهد قصد دارند در مذاكرات پيش روي به روش قانون شكنانه و باج خواهانه پيشين ادامه دهند، اما شواهد موجود حكايت از آن دارد كه حريف در اين ميدان با چند عقبه دشوار روبروست. اول آن كه رهبر معظم انقلاب نقشه راه آمريكا و متحدانش را خوانده و پيشاپيش خنثي كرده اند. با اين توضيح كه حريف نبايد انتظار كوتاه آمدن از سوي ايران اسلامي را داشته باشد، بلكه انتظار منطقي آن است كه صداقت به شدت آسيب ديده خود را با تن دادن به قانون و اعتراف به حق هسته اي تاكنون انكار شده ايران اسلامي اثبات كند. دوم اين كه: مي داند جمهوري اسلامي ايران اهل دست كشيدن از حق ملت نيست و به هيچ قدرت زورگو و باج طلبي، باج نمي دهد. سوم آن كه با تيم هسته اي قدرتمند و آگاه به چم و خم ماجرا روبروست و موارد ديگري كه گزارش زير مي تواند تا حدودي گوياي آن باشد!
رهبر معظم انقلاب اسلامي نيز در تحليل اين نشست در ديدار با اعضاي مجلس خبرگان (17/12/91) فرمودند؛ «در اين ديدار [ نشست آلماتي 1] غربي ها كار مهمي انجام ندادند كه از آن تعبير به دادن امتياز شود بلكه به بخشي از حقوق ملت ايران، اعتراف كوچكي كردند.»
ايشان با اشاره به سابقه منفي غرب در عمل به تعهدات خود تأكيد كردند: «براي سنجش صداقت غربي ها در نشست اخير با ايران، بايد منتظر اجلاس بعدي بود.»
این بار آمانو این ماموریت را بر عهده گرفت و اعلام کرد که ایران «احتمال دارد!» بهدنبال سلاح هستهای باشد و آژانس شواهدی در دست دارد که نشان میدهد که فعالیتهایی در این خصوص در گذشته و حال جریان داشته است.
این ادعای آمانو در حالی مطرح میشود که گزارشهای آژانس سند روشنی بر ادعاهایش ارائه نمیکند. از آنجا که آمانو بر اساس احتمالات سخن میگوید، میتوان سخنان وی را نوعی جنگ روانی علیه ایران توصیف کرد چرا که در عمل، مدیر کل یک نهاد فنی – حقوقی نمیتواند بر اساس احتمالات کشوری دیگر را محکوم کند.
در همين راستا، دو مقام ارشد غربی که هر دو در دوره کاری خود به طور سطح بالا و از نزدیک با مسئله هسته ای ایران درگیر بوده اند، دور روز مانده به آغاز مذاکرات آلماتی 2 آخرین دیدگاه های خود مطرح کرده اند.
گری سیمور:
- انتظار دستیابی به نتیجه مشخص از این مذاکرات واقعگرایانه نیست. طرفهای مذاکره درباره اهداف این گفتوگوها برداشت مشترکی ندارند و نوعی قطع ارتباط بنیادین میان آنها وجود دارد.
- در حال حاضر منافع ایران و منافع غرب ایجاب میکند که گفتوگوهای هستهای ادامه یابد، حتی اگر هر بار تنها توافقی که صورت میگیرد مربوط به زمان و مکان دور بعدی مذاکرات باشد.
- رهبر ایران، قصد دارد برنامههستهای را کجدار و مریز پیش ببرد و حتیالامکان تا پیش از برگزاری انتخابات خرداد ماه از بروز یک بحران بینالمللی در نتیجه حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات هستهای ایران جلوگیری کند.
- آیتالله خامنهای قصد دارد تنشهای موجود را در همین حد نگه دارد تا زمانی که تکلیف انتخابات ریاستجمهوری روشن شود.
- به طور قطع تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن، توافقی بدست نخواهد آمد و فراز و نشیب ها، اختلاف ها و ناامیدی ها ، تا آینده قابل پیش بینی در مذاکرات قدرت های جهان با ایران ادامه خواهد داشت.
- ایرانی ها جنبه های برنامه هسته ای خود را فعلا کند کرده اند. من فکر می کنم حتی اگر توافق رسمی بدست نیاید ، ایرانی ها به دلایل سیاسی ، محدودیت هایی درباره برنامه هسته ای خود اجرا خواهند کرد.
- سرنگونی احتمالی رژیم بشار اسد در سوریه باعث انزوای بیشتر حکومت ایران در منطقه خواهد شد و این امر ممکن است راه را برای دستیابی به توافق در مذاکرات هستهای باز کند.
خاویر سولانا:
- در ایران تصمیم نهایی در امور هستهای با رهبر است. سعید جلیلی تنها خبر میدهد که چه چیزهایی دریافت کرده و از نرمش لازم برای انجام مذاکرات واقعی برخوردار نیست.
- تا زمان برگزاری این انتخابات توجه سران ایران بیشتر معطوف به آن خواهد بود و موضوع مذاکره هستهای در حاشیه قرار خواهد داشت. تا زمانی که این انتخابات برگزار نشده «بسیار مشکل خواهد بود در زمینه هستهای کاری از پیش ببریم.»
- دومین مشکل بزرگی که داریم مسئله سوریه است. فکر نمیکنم بدون حل مسئله سوریه بتوان با تهران کاری از پیش برد.
- میزان انسجام و هماهنگی گروه ۱+۵ تا حدودی به سبب اهداف متفاوتی که اعضای آن اکنون درباره سوریه دارند در حال تضعیف شدن است.
تاکنون سه دور مذاکره بین ایران و گروه ۱+۵ در ژنو و دو دور در استانبول، یک دور در بغداد و یک دور در مسکو و یک دور هم در آلماتی قزاقستان برگزار شده است.تیر ماه ۱۳۸۷، مهر ماه ۱۳۸۸، آذر ماه ۱۳۸۹ به ترتیب مذاکرات ژنو یک، دو و سه برگزار و استانبول بهمن ۱۳۸۹ و همچنین ۲۶ فروردین ماه ۱۳۹۱ میزبان دور بعدی گفتوگوها بود. این مذاکرات سوم و چهارم خرداد در بغداد و ۲۹ و ۳۰ خرداد ماه در مسکو و هشتم و نهم اسفند ماه ۱۳۹۲ در آلماتی برگزار شده است.