صراط:تبلیغات نامزدهای انتخابات آتی ریاست جمهوری تا
ساعت ۸ صبح روز پنجشنبه ۲۳/۳/۹۲ ادامه و در راس این ساعت پشت چراغ قرمز
قانون انتخابات متوقف خواهد شد.
* تبلیغات انتخاباتی پشت چراغ قرمز قانون
از ساعت ۸ صبح روز پنجشنبه به بعد هرگونه فعالیت تبلیغاتی برای نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری تخلف از قانون محسوب خواهد شد؛ این تبلیغات شامل رسانههای مکتوب، تصویری، پیامک و هر اقدامی که شائبه تبلیغاتی داشته باشد، میشود.
* آغاز رقابت بزرگ
بیست و چهار ساعت بعد از ممنوعیت فعالیت انتخاباتی و از ساعت۸ صبح روز جمعه۲۴ خرداد، انتخابات یازدهمین دوره ریاستجمهوری آغاز خواهد شد.
طبق ماده ۲۹ قانون انتخابات، قبل از شروع رأی گیری باید در حضور نماینده یا نمایندگان هیأت نظارت، صندوقهای خالی، بسته و ممهور به مهر شعبه ثبت نام و اخذ رأی گردد و در صورت جلسه ای که قبل از شروع رأی گیری انتخابات توسط اعضای صندوق در محل اخذ رأی تنظیم می گردد، نماینده یا نمایندگان هیأت نظارت شعبه مربوط، تعداد صندوقها و خالی بودن آنها را گواهی نمایند و در صورتی که در جریان رأی گیری نیاز باشد که صندوقی را اضافه نمایند باید به همین ترتیب عمل نموده و صورت جلسه گردد.
* وزارت کشور و هیئت اجرایی مرکزی انتخابات
بر اساس ماده ۳۱ قانون انتخابات، وزارت کشور مجری برگزاری انتخابات ریاست جمهوری است و زیر نظر هیأت اجرائی مرکزی انتخابات با ترکیب وزیر کشور (به عنوان رئیس هیأت)، یکی از اعضای هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی با انتخاب مجلس (بدون حق رأی)، دادستان کل کشور، وزیر اطلاعات و تعداد هفت نفر از شخصیتهای دینی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان معتمدان مردمی به ترتیب مقرر در تبصرههای (۱) و (۲) این ماده عمل میکند.
حضور نمایندگان نامزدهای ریاست جمهوری در شعب اخذ رأی
یکی از مهمترین بخشهای نظارت بر انتخابات، نظارت نمایندگان نامزدهاست که میتوانند در صورتی که تعداد کاندیدا بیش از ۶ نفر نباشد در هر صندوق یک نماینده و در بیشتر بودن در هر دو صندوق یک نماینده داشته باشند، به موجب این قانون هر یک از نامزدهای ریاست جمهوری به تنهایی و یا چند نامزد مشترکاً می توانند در هر یک از شعب اخذ رأی ، اماکن استقرار دستگاه شمارشگر رایانه ای آراء و هیأت های اجرایی شهرستانها و بخشها یک نفر نماینده داشته باشند . نمایندگان نامزدها می توانند در شعب اخذ رأی ( ثابت و سیار ) و اماکن استقرار دستگاه شمارشگر آراء بدون دخالت در انجام وظایف آنها حضور داشته باشند و در صورت مشاهده تخلف ، مراتب را کتباً به ناظرین شورای نگهبان و هیأت نظارت شهرستان و استان مربوطه و ستاد انتخابات وزارت کشور اعلام نمایند . حضور نمایندگان هر یک از نامزدها تا پایان اخذ رأی و شمارش و تنظیم صورت جلسات بلامانع است و ممانعت از حضور نمایندگان نامزدها در شعب اخذ رأی ، اماکن استقرار دستگاه شمارشگر ممنوع بوده و جرم محسوب می گردد و متخلف به مجازات مقرر شده در تبصره ماده (۹۳) قانون انتخابات ریاست جمهوری محکوم خواهد شد.
* اطلاع رسانی وزارت کشور از روند برگزاری انتخابات به مردم
وزارت کشور نیز طبق ماده ۳۰ قانون مذکور باید در طول برگزاری انتخابات با توجه به وظایفی که بعهده دارد، مطالب مربوط به انتخابات را به اطلاع عموم برساند. لذا وزارت کشور از طریق رسانههای عمومی از جمله رسانهملی مردم را در جریان روند برگزاری انتخابات- مثلا تعداد شرکت کنندگان- قرار خواهد داد.
*۱۰ ساعت زمان انتخابات/تمدید با تشخیص وزیر کشور
مدت زمان برگزاری انتخابات ریاستجمهوری طبق ماده ۲۰ قانون انتخابات ۱۰ ساعت است و لذا مهلت قانونی انتخابات راس ساعت ۱۸ به پایان میرسد؛ در صورت ضرورت تمدید مهلت زمان انتخابات، به تشخیص شخص وزیر کشور(تبصره۱ ماده ۲۰ قانون انتخابات) انتخابات قابل تمدید است و میزان تمدید بستگی به تشخیص وزیر کشور خواهد داشت.
و اما بحث نظارت بر روند انتخابات که مطالبه مقام معظم رهبری و مردم است، بر اساس ماده ۸ قانون انتخابات به عهده شورای نگهبان است و این نظارت عام و در تمام مراحل و در کلیه امور مربوط به انتخابات جاری است.
* پلیس حافظ صندوقهای رای
در حین برگزاری انتخابات، مأموران انتظامی بر اساس ماده۲۴ قانون انتخابات، در حدود قانون موظف به ایجاد نظم و جلوگیری از هرگونه بینظمی در جریان انتخابات و حفاظت صندوق ها هستند.
* آغاز شمارش آرا/ کدام آرای باطل مأخوذه هستند
و اما با ابلاغ وزیر کشور، انتخابات ریاستجمهوری در سراسر کشور به پایان خواهد رسید و با حضور نمایندگان نامزدها، ناظران شورای نگهبان و دیگر ناظران شمارش آرا آغاز خواهد شد؛ با این توضیح که ماده ۲۵ قانون انتخابات تاکید دارد که مطابق ماده ۲۵ با تأیید هیأت نظارت یا نماینده وی برگهای رأی باطل ولی جزء آرای مأخوذه محسوب و مراتب در صورت جلسه قید و آرای مذکور ضمیمه صورت جلسه خواهد شد، آرای غیر قابل خواندن، آرایی که از طریق خرید و فروش به دست آمده باشد و آرای سفید جز این دسته از آرا هستند.
برخی برگههای رای نیز طبق ماده ۲۶، در موارد ذیل با تأیید هیأت نظارت یا نماینده وی باطل و جزء آرای مأخوذه محسوب نشده و مراتب در صورت جلسه قید و آرای مذکور ضمیمه صورت جلسه خواهد شد:
۱-صندوق فاقد لاک و مهر انتخاباتی باشد.
۲- آرا زائد بر تعداد تعرفه باشد.
۳- آرای کسانی که به سن قانونی رأی دادن نرسیده باشند.
۴-آرایی که با شناسنامه افراد فوت شده یا غیرایرانی داده شده باشد.
۵- آرایی که با تقلب و تزویر ( در تعرفه ها ، آرا ، صورت جلسات ، شمارش ) به دست آمده باشد.
۶- آرایی که با شناسنامه غیر یا جعلی اخذ شده باشد.
۷- آرای تکراری.
۸- آرایی که با شناسنامه کسانی که حضور ندارند اخذ شده باشد.
۹. حذف شد.
۱۰- آرایی که از طریق تهدید به دست آمده باشد.
۱۱- آرایی که روی ورقه غیر از برگ رأی نوشته شده باشد
*نتیجه شمارش آراء پس از وصول گزارش هیأت اجرائی اعلام میشود
بعد از پایان شمارش، تبصره۸ ماده ۵ قانون انتخابات، نتیجه شمارش آراء انتخابات ریاست جمهوری پس از وصول گزارش هیأت اجرائی مرکزی به وسیله وزیر کشور اعلام میشود و تأیید نهائی صحت انتخابات بر عهده شورای نگهبان است؛ وزارت کشور بعد از تائید صحت نتیجه انتخابات توسط شورای نگهبان، باید فرد منتخب را برای تنفیذ به مقام معظم رهبری معرفی کند.
انتخابات چگونه به دور دوم کشیده میشود
و اما در صورتی که هیچ نامزدی نتواند نظر اکثریت مطلق را داشته باشند، یعنی نصف بعلاوه یک از تعداد آرای ماخوذه را کسب نکند، انتخابات به دور دوم کشیده نمیشود. در همین زمینه اصل۱۱۷ قانون اساسی تاکید میکند،« رئیس جمهور با اکثریت مطلق آراء شرکت کنندگان انتخاب میشود، ولی هر گاه در دوره نخست هیچیک از نامزدها چنین اکثریتی بدست نیاورد، روز جمعه هفته بعد برای بار دوم رای گرفته میشود. در دور دوم تنها دو نفر از نامزدها که در دور نخست آراء بیشتری داشتهاند شرکت میکنند، ولی اگر بعضی از نامزدهای دارنده آراء بیشتر، از شرکت در انتخابات منصرف شوند، از میان بقیه، دو نفر که در دور نخست بیش از دیگران رای داشتهاند برای انتخاب مجدد معرفی میشوند.»
در نتیجه بعد از برگزاری انتخابات دور دوم که میبایست جمعه هفته بعد از انتخابات دور اول برگزار خواهد شد، مکانیزم دور اول در دور دوم نیز تکرار خواهد شد.
* بررسی شکایت نامزدهای معترض
شورای نگهبان ظرف یک هفته و در صورت ضرورت حداکثر ده روز پس از دریافت نتیجه انتخابات ریاست جمهوری نظر قطعی خود را نسبت به انتخابات انجام شده به وزارت کشور اعلام و وزارت کشور از طریق رسانه های گروهی نتیجه نهایی را به اطلاع مردم خواهد رساند.
طبق ماده ۸۰ قانون انتخابات، هیأت های اجرایی موظف اند از تاریخ اعلام نهایی صلاحیت داوطلبان تا دو روز پس از اعلام نتیجه اخذ رأی انتخابات، شکایات واصله را بپذیرند و ظرف ۲۴ ساعت در جلسه مشترک هیأت اجرایی و ناظرین شورای نگهبان در شهرستان مربوط به آنها رسیدگی نمایند و نتیجه را صورت جلسه نموده و به وزارت کشور اعلام دارند.
طبق تبصره یک همین ماده، کسانی که از نحوه برگزاری انتخابات شکایت داشته باشند، می توانند ظرف سه روز از تاریخ اخذ رأی شکایت مستند خود را به ناظرین شورای نگهبان یا دبیرخانه این شورا نیز تسلیم دارند.
* تبلیغات انتخاباتی پشت چراغ قرمز قانون
از ساعت ۸ صبح روز پنجشنبه به بعد هرگونه فعالیت تبلیغاتی برای نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری تخلف از قانون محسوب خواهد شد؛ این تبلیغات شامل رسانههای مکتوب، تصویری، پیامک و هر اقدامی که شائبه تبلیغاتی داشته باشد، میشود.
* آغاز رقابت بزرگ
بیست و چهار ساعت بعد از ممنوعیت فعالیت انتخاباتی و از ساعت۸ صبح روز جمعه۲۴ خرداد، انتخابات یازدهمین دوره ریاستجمهوری آغاز خواهد شد.
طبق ماده ۲۹ قانون انتخابات، قبل از شروع رأی گیری باید در حضور نماینده یا نمایندگان هیأت نظارت، صندوقهای خالی، بسته و ممهور به مهر شعبه ثبت نام و اخذ رأی گردد و در صورت جلسه ای که قبل از شروع رأی گیری انتخابات توسط اعضای صندوق در محل اخذ رأی تنظیم می گردد، نماینده یا نمایندگان هیأت نظارت شعبه مربوط، تعداد صندوقها و خالی بودن آنها را گواهی نمایند و در صورتی که در جریان رأی گیری نیاز باشد که صندوقی را اضافه نمایند باید به همین ترتیب عمل نموده و صورت جلسه گردد.
* وزارت کشور و هیئت اجرایی مرکزی انتخابات
بر اساس ماده ۳۱ قانون انتخابات، وزارت کشور مجری برگزاری انتخابات ریاست جمهوری است و زیر نظر هیأت اجرائی مرکزی انتخابات با ترکیب وزیر کشور (به عنوان رئیس هیأت)، یکی از اعضای هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی با انتخاب مجلس (بدون حق رأی)، دادستان کل کشور، وزیر اطلاعات و تعداد هفت نفر از شخصیتهای دینی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان معتمدان مردمی به ترتیب مقرر در تبصرههای (۱) و (۲) این ماده عمل میکند.
حضور نمایندگان نامزدهای ریاست جمهوری در شعب اخذ رأی
یکی از مهمترین بخشهای نظارت بر انتخابات، نظارت نمایندگان نامزدهاست که میتوانند در صورتی که تعداد کاندیدا بیش از ۶ نفر نباشد در هر صندوق یک نماینده و در بیشتر بودن در هر دو صندوق یک نماینده داشته باشند، به موجب این قانون هر یک از نامزدهای ریاست جمهوری به تنهایی و یا چند نامزد مشترکاً می توانند در هر یک از شعب اخذ رأی ، اماکن استقرار دستگاه شمارشگر رایانه ای آراء و هیأت های اجرایی شهرستانها و بخشها یک نفر نماینده داشته باشند . نمایندگان نامزدها می توانند در شعب اخذ رأی ( ثابت و سیار ) و اماکن استقرار دستگاه شمارشگر آراء بدون دخالت در انجام وظایف آنها حضور داشته باشند و در صورت مشاهده تخلف ، مراتب را کتباً به ناظرین شورای نگهبان و هیأت نظارت شهرستان و استان مربوطه و ستاد انتخابات وزارت کشور اعلام نمایند . حضور نمایندگان هر یک از نامزدها تا پایان اخذ رأی و شمارش و تنظیم صورت جلسات بلامانع است و ممانعت از حضور نمایندگان نامزدها در شعب اخذ رأی ، اماکن استقرار دستگاه شمارشگر ممنوع بوده و جرم محسوب می گردد و متخلف به مجازات مقرر شده در تبصره ماده (۹۳) قانون انتخابات ریاست جمهوری محکوم خواهد شد.
* اطلاع رسانی وزارت کشور از روند برگزاری انتخابات به مردم
وزارت کشور نیز طبق ماده ۳۰ قانون مذکور باید در طول برگزاری انتخابات با توجه به وظایفی که بعهده دارد، مطالب مربوط به انتخابات را به اطلاع عموم برساند. لذا وزارت کشور از طریق رسانههای عمومی از جمله رسانهملی مردم را در جریان روند برگزاری انتخابات- مثلا تعداد شرکت کنندگان- قرار خواهد داد.
*۱۰ ساعت زمان انتخابات/تمدید با تشخیص وزیر کشور
مدت زمان برگزاری انتخابات ریاستجمهوری طبق ماده ۲۰ قانون انتخابات ۱۰ ساعت است و لذا مهلت قانونی انتخابات راس ساعت ۱۸ به پایان میرسد؛ در صورت ضرورت تمدید مهلت زمان انتخابات، به تشخیص شخص وزیر کشور(تبصره۱ ماده ۲۰ قانون انتخابات) انتخابات قابل تمدید است و میزان تمدید بستگی به تشخیص وزیر کشور خواهد داشت.
و اما بحث نظارت بر روند انتخابات که مطالبه مقام معظم رهبری و مردم است، بر اساس ماده ۸ قانون انتخابات به عهده شورای نگهبان است و این نظارت عام و در تمام مراحل و در کلیه امور مربوط به انتخابات جاری است.
* پلیس حافظ صندوقهای رای
در حین برگزاری انتخابات، مأموران انتظامی بر اساس ماده۲۴ قانون انتخابات، در حدود قانون موظف به ایجاد نظم و جلوگیری از هرگونه بینظمی در جریان انتخابات و حفاظت صندوق ها هستند.
* آغاز شمارش آرا/ کدام آرای باطل مأخوذه هستند
و اما با ابلاغ وزیر کشور، انتخابات ریاستجمهوری در سراسر کشور به پایان خواهد رسید و با حضور نمایندگان نامزدها، ناظران شورای نگهبان و دیگر ناظران شمارش آرا آغاز خواهد شد؛ با این توضیح که ماده ۲۵ قانون انتخابات تاکید دارد که مطابق ماده ۲۵ با تأیید هیأت نظارت یا نماینده وی برگهای رأی باطل ولی جزء آرای مأخوذه محسوب و مراتب در صورت جلسه قید و آرای مذکور ضمیمه صورت جلسه خواهد شد، آرای غیر قابل خواندن، آرایی که از طریق خرید و فروش به دست آمده باشد و آرای سفید جز این دسته از آرا هستند.
برخی برگههای رای نیز طبق ماده ۲۶، در موارد ذیل با تأیید هیأت نظارت یا نماینده وی باطل و جزء آرای مأخوذه محسوب نشده و مراتب در صورت جلسه قید و آرای مذکور ضمیمه صورت جلسه خواهد شد:
۱-صندوق فاقد لاک و مهر انتخاباتی باشد.
۲- آرا زائد بر تعداد تعرفه باشد.
۳- آرای کسانی که به سن قانونی رأی دادن نرسیده باشند.
۴-آرایی که با شناسنامه افراد فوت شده یا غیرایرانی داده شده باشد.
۵- آرایی که با تقلب و تزویر ( در تعرفه ها ، آرا ، صورت جلسات ، شمارش ) به دست آمده باشد.
۶- آرایی که با شناسنامه غیر یا جعلی اخذ شده باشد.
۷- آرای تکراری.
۸- آرایی که با شناسنامه کسانی که حضور ندارند اخذ شده باشد.
۹. حذف شد.
۱۰- آرایی که از طریق تهدید به دست آمده باشد.
۱۱- آرایی که روی ورقه غیر از برگ رأی نوشته شده باشد
*نتیجه شمارش آراء پس از وصول گزارش هیأت اجرائی اعلام میشود
بعد از پایان شمارش، تبصره۸ ماده ۵ قانون انتخابات، نتیجه شمارش آراء انتخابات ریاست جمهوری پس از وصول گزارش هیأت اجرائی مرکزی به وسیله وزیر کشور اعلام میشود و تأیید نهائی صحت انتخابات بر عهده شورای نگهبان است؛ وزارت کشور بعد از تائید صحت نتیجه انتخابات توسط شورای نگهبان، باید فرد منتخب را برای تنفیذ به مقام معظم رهبری معرفی کند.
انتخابات چگونه به دور دوم کشیده میشود
و اما در صورتی که هیچ نامزدی نتواند نظر اکثریت مطلق را داشته باشند، یعنی نصف بعلاوه یک از تعداد آرای ماخوذه را کسب نکند، انتخابات به دور دوم کشیده نمیشود. در همین زمینه اصل۱۱۷ قانون اساسی تاکید میکند،« رئیس جمهور با اکثریت مطلق آراء شرکت کنندگان انتخاب میشود، ولی هر گاه در دوره نخست هیچیک از نامزدها چنین اکثریتی بدست نیاورد، روز جمعه هفته بعد برای بار دوم رای گرفته میشود. در دور دوم تنها دو نفر از نامزدها که در دور نخست آراء بیشتری داشتهاند شرکت میکنند، ولی اگر بعضی از نامزدهای دارنده آراء بیشتر، از شرکت در انتخابات منصرف شوند، از میان بقیه، دو نفر که در دور نخست بیش از دیگران رای داشتهاند برای انتخاب مجدد معرفی میشوند.»
در نتیجه بعد از برگزاری انتخابات دور دوم که میبایست جمعه هفته بعد از انتخابات دور اول برگزار خواهد شد، مکانیزم دور اول در دور دوم نیز تکرار خواهد شد.
* بررسی شکایت نامزدهای معترض
شورای نگهبان ظرف یک هفته و در صورت ضرورت حداکثر ده روز پس از دریافت نتیجه انتخابات ریاست جمهوری نظر قطعی خود را نسبت به انتخابات انجام شده به وزارت کشور اعلام و وزارت کشور از طریق رسانه های گروهی نتیجه نهایی را به اطلاع مردم خواهد رساند.
طبق ماده ۸۰ قانون انتخابات، هیأت های اجرایی موظف اند از تاریخ اعلام نهایی صلاحیت داوطلبان تا دو روز پس از اعلام نتیجه اخذ رأی انتخابات، شکایات واصله را بپذیرند و ظرف ۲۴ ساعت در جلسه مشترک هیأت اجرایی و ناظرین شورای نگهبان در شهرستان مربوط به آنها رسیدگی نمایند و نتیجه را صورت جلسه نموده و به وزارت کشور اعلام دارند.
طبق تبصره یک همین ماده، کسانی که از نحوه برگزاری انتخابات شکایت داشته باشند، می توانند ظرف سه روز از تاریخ اخذ رأی شکایت مستند خود را به ناظرین شورای نگهبان یا دبیرخانه این شورا نیز تسلیم دارند.
