در حالی که تیم های ایران و 1+5 مذاکرات وین 4 را روزهای سه شنبه تا جمعه (23 تا 26 اردیبهشت 1393/ 13-16 می 2014) برگزار کردند، گزارش های دریافتی «ایران هسته ای» حکایت از آن دارد که خطوط قرمزی که تیم مذاکره کننده هسته ی ملزم به رعایت آن شده یک درجه پر رنگ تر شده است.
منابعی که از جزئیات موضوع تا حدودی اطلاع دارند به «ایران هسته ای» گفتند این به آن معناست که تیم مذاکره کننده باید موضع سرسختانه تری در مذاکرات بگیرد و اجازه نخواهد داشت درباره برخی از موضوعات که تا پیش از این غربی ها آن را «قابل معامله» می دانستند حتی مذاکره کند.
این منابع می گویند، این مسئله چند دلیل عمده داشته است:
1- اول اینکه ایران باور دارد که امریکابر خلاف آنچه ظاهرا ادعا می کند گزینه ای جز مذاکره و رسیدن به یک تفاهم ندارد و همانقدر که ایران نیازمند تفاهم است امریکا هم چنین نیازی دارد. بنابراین، تصمیم گیران در ایران عقیده دارند حالا که دولت امریکا نمی تواند به آسانی ریسک شکست مذاکرات را بپذیرد، ایران باید از این فرصت استفاده کند.
2- دلیل دوم این است که تجربه نحوه پای بندی امریکا به توافق ژنو برای ایران حاوی این پیام بود که دولت امریکا تصور می کند که ایران در موضع ضعف و حالت اضطرار قرار دارد و بنابراین می تواند هر امتیازی را از ایران مطالبه کرده و متقابلا به تعهدات حداقلی خود هم پای بند نباشد. به نظر می رسد تهران تصمیم گرفته است با پر رنگ کردن برخی خطوط قرمز خود این اشتباه محاسباتی را تصحیح کند.
3- سومین دلیل هم این است که خود تیم مذاکره کننده نیز دریافته است که نمی تواند با مذاکره از موضع ضعف به یک توافق خوب برسد. در واقع، این اکنون جمع بندی خود تیم مذاکره کننده و آقای روحانی است که ضرورت دارد موضع ایران درباره آنچه درباره آن مذاکره نمی کند، شفاف کند.
بر این مبنا، شنیده های «ایران هسته ای» حکایت از آن دارد که 5 خط قرمز زیر از سوی دولت برای تیم مذاکره کننده هسته ای ترسیم شده است.
یکم- تحقیق و توسعه قابل مذاکره نیست
دوم- تمام تحریم ها باید در توافق نهایی به یکباره (و نه تدریجی) لغو شود.
سوم- درباره ظرفیت غنی سازی که ایران می تواند در گام نهایی حفظ کند، تنها نیاز ایران ملاک است نه چیز دیگر.
چهارم- ماهیت آب سنگین راکتور اراک باید حفظ شود
پنجم- در این مذاکرات مطلقا به مباحث دفاعی ایران ورود نخواهد شد.
به نظر می رسد پافشاری بر همین خطوط قرمز بوده که برخی دشواری ها را در مذاکرات وین 4 بوجود آورده است اما تحلیلگران می گویند اگر تیم ایرانی به این پافشاری ادامه بدهد، قادر به کسب امتیازهای مهمی از طرف غربی خواهد بود.
یکی از مشکلاتی که اکنون بر سر راه مذاکرات قرار دارد این است که رفتار تیم مذاکره کننده تا کنون به گونه ای بوده که غربی ها اغلب تصور کرده اند آنچه ایران به عنوان خط قرمز مطرح می کند بیشتر «تکنینک چانه زنی» است تا «اصول واقعی غیر قابل نقض».
روزنامه امریکایی وال استریت ژورنال روز 23 اردیبهشت این موضوع را چنین توضیح داده است: «هر چند ایران و گروه 1+5 در تلاش هستند تا به فرمول مشخصی برای محدود کردن تعداد و همچنین نوع فعالیت دستگاههای سانتریفیوژ و همچنین انبارهای مواد هسته ای شکاف پذیر برسند اما آیت الله علی خامنه ای رهبر معظم ایران در هفته های اخیر بطور مرتب اعلام کرده است که حاضر به عقب نشستن از توانایی های هسته ای نیست. مقامات آمریکا و اروپا می گویند هنوز مطمئن نیستند که آیا موضع ایران درباره دستگاه های سانتریفیوژ یک ترفند تکنیکی در آستانه تهیه پیش نویس توافقنامه هسته ای نهایی در وین است و یا اینکه خط قرمزی برای مذاکره کنندگان ایرانی در گفت وگو با گروه 1+5 است».
کارشناسان می گویند تیم مذاکره کننده ایرانی باید تاکتیک مذاکراتی خود را به گونه ای تغییر بدهد که غرب خط قرمزهای آن را جدی بگیرد والا غربی ها در نقض خطوط قرمز ایران تردید نخواهند کرد و وقتی چنین اتفاقی بیفتد –با توجه به اینکه این خطوط قرمز واقعی است نه تاکتیک چانه زنی- ایران مجبور به مقاومت خواهد بود و به این ترتیب شانس حصول یک توافق نهایی خوب از بین خواهد رفت.
