صراط: کابینه یازدهم از همان ماه های اول فعالیت خود تا امروز که در آستانه دومین سالگرد پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری قرار داریم، همواره با حرف و حدیث فراوان در خصوص تغییرات اعضای خود روبه رو بوده است. در این میان وزارتخانه های اقتصادی از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت از محتمل ترین گزینه ها برای تغییرات در رسانه ها مطرح است. بعد از این که حسام الدین آشنا مشاور رئیس جمهور در صفحات اجتماعی صحبت از تغییرات در کابینه یازدهم را به میان آورد، بار دیگر محمدرضا نعمت زاده در صدر احتمال تغییرات در کابینه قرار گرفت و چند روز بعد بار دیگر نام مردی که سایه اش بر سر نعمت زاده سنگینی می کند برای جانشینی وی مطرح شد. در چند هفته اخیر شایعه حضور رضا ویسه معاون هماهنگی و نظارت معاون اول رئیس جمهور که در دوران اصلاحات سابقه حضور فعالی در بخش صنعت کشور را دارد و گفته می شود که گزینه اول دولت تدبیر و امید برای آن وزارتخانه بوده است بار دیگر در محافل مختلف خبری و صنعتی کشور شنیده می شود.
ویسه که القاب مختلفی در صنعت کشور از جمله " پدر خوانده " و " مرد در سایه صنعت " را یدک می کشد در هشت سال حضور دولت های نهم و دهم با اعلام بازنشستگی اجباری در صنعت کشور حضور نداشت اما گفته می شود همچنان نفوذ خود را در این بخش مهم اقتصاد کشور حفظ کرده بود.
رضا ویسه کیست؟
معاون هماهنگی جهانگیری که متولد شهر کرج و دانش آموخته دانشگاه صنعتی شریف در رشته متالوژی می باشد، حضور خود را در دستگاه اجرایی در سال 59 و از جهاد سازندگی کرج آغاز کرد و سپس با عده ای از دانش آموختگان دانشگاه شریف گروهی را تحت عنوان گروه پژوهشی دانشگاه شریف راه اندازی کرد. ویسه در سال 62 به دلیل تخصصی که در رشته متالوژی داشت در سن 28 سالگی مدیرعاملی و رئیس هیات مدیره شرکت تامین ریخته گری را بر عهده گرفت و دو سال بعد در حالی که تنها 30 سال بیشتر نداشت مدیر آموزش سازمان گسترش و نوسازی صنایع یا همان ایدرو شد.
مرد در سایه صنعت کشور یک سال بعد مدیرعامل شرکت ابزاران شد تا ورود خود را به عرصه خودرو کشور آغاز کرده باشد. با آغاز به کار دولت سازندگی هم ویسه به گروه خودروسازی ایران خودرو رفت و معاون مدیرعامل و مدیریت مجتمع موتورسازی و ریخته گری این گروه خودروسازی را بر عهده گرفت.
عملکرد خوب این مدیر جوان در صنعت خودروی کشور باعث شد تا ویسه یک سال بعد مدیریت پروژه پیکان 1600 را بر عهده بگیرد و آن را به تولید انبوه برساند.
ویسه و دوستانش در سال 72 تصمیم گرفتند شرکتی تحت عنوان طراحی، مهندسی و تامین خودروهای داخلی تحت عنوان ساپکو تاسیس کنند و نقش غیر قابل انکار آقای پدرخوانده در تاسیس این شرکت باعث شد که وی به مدت هفت سال ریاست هیات مدیره و مدیرعاملی این شرکت را بر عهده بگیرد.
ساپکو که مهم ترین حلقه ارتباطی ساخت و مونتاژ خودرو در کشور به شمار می رود با تاثیر گذاری ویژه ویسه نقش مهمی را در رونق صنعت خودروی کشور از اوایل دهه 70 بر عهده گرفت به شکلی که با تاسیس این شرکت سرعت مونتاژ خودروهای مختلف در کشور افزایش یافت و ویسه هم لقب جدید معمار اصلی صنعت خودرو را به خودش اختصاص داد. صنعتی که البته مبتنی بر مونتاژ خودرو بود و انتقادات زیادی را هم در دوران های مختلف به دنبال داشت.
عملکرد خوب ویسه در تولید پیکان 1600 باعث شد تا ویسه مجری اصلی تولید و مونتاژ پژو 206 هم بشود و کمی بعد که قرار شد طراحی پلتفرم خودروی ملی آغاز شود با حفظ سمت در ساپکو رهبری تیم طراحی و ساخت سمند یا همان خودروی ملی را بر عهده گرفت.
مرد همیشه تاثیر گذار صنعت ایران که از همان دوران، دوستی نزدیک خود را با اسحاق جهانگیری وزیر وقت صنایع آغاز کرده بود در نهایت در سال 79 به پیشنهاد جهانگیری و تصویب هیات وزیران از رئیس جمهور وقت نشان درجه سه کار و تولید را دریافت کرد و هم زمان قائم مقام گروه خودروسازی ایران خودرو شد.
ویسه در ایدرو
کم کم زمینه برای حضور ویسه در بین مدیران درجه اول صنعت کشور باز شد تا این که با آغاز به کار دولت دوم اصلاحات ویسه ریاست مهم ترین و حساس ترین سازمان صنعتی کشور یعنی سازمان گسترش و نوسازی صنایع کشور یا همان ایدرو را بر عهده گرفت.
ویسه که بیشتر به عنوان یک فرد خودرویی شناخته می شد با حضور در سازمان ایدرو بیشتر تمرکز خود را روی صنعت خودروی کشور گذاشت. وی که اعتقاد زیادی به دولتی کردن این صنعت داشت هر سال با برگزاری مجمع خودروسازان، سود آن ها را بین اعضای مجمع توزیع می کرد که این اقدام وی انتقادات زیادی را بر می انگیخت زیرا صاحب نظران عرصه خودروی کشور معتقد بودند که اگر این سود صرف افزایش سرمایه خودروسازان می شد، آن ها هیچ وقت با مشکل نقدینگی رو به رو نمی شدند. مشکلی که خودروسازان در سال های اخیر بدجوری از آن رنج می برند.
وقتی ویسه پاری ایدور را به صنعت نفت باز کرد!
او در دوران حضور خود در ایدرو پای این سازمان بزرگ صنعتی کشور را به پروژ های نفتی هم باز کرد و با هماهنگی او و زنگنه وزیر وقت نفت، سازمان گسترش و نوسازی صنایع، مجری پروژه های فاز 1، 6، 7 و 8 پارس جنوبی شد تا بعد از این دوران همکاری ایدرو و وزارت نفت در گسترش پروژه های نفتی آغاز شود.
ورود ویسه به صنعت نفت کشور هم از موارد انتقاد بر انگیز آن دوران بود به شکلی که منتقدین وی معتقد بودند که در حال حاضر صنعت کشور به قدری مشکل و معضل دارد که سازمان ایدرو به جای حضور در صنعت نفت کشور باید به آن ها بپردازد. اما ویسه بدون توجه به انتقادات سرمایه گذاری عظیمی را صنعت نفت کشور آغاز کرد.
آغاز دوره جوینت وینچرها در صنعت خودروی کشور
علاقه ویژه ویسه به صنعت خودروی کشور به اعمال نظر وی در این بخش در چهار سال حضور وی در ایدرو به شدت نمود داشت. همکاری با خودروسازان خارجی و حرکت صنعت خودروی کشور به سمت مونتاژ خودروهای خارجی یکی از مهم ترین علایق وی در اداره صنعت خودرو بود. ویسه که از دوران حضور در ایران خودرو قصد همکاری با شرکت رنو را داشت بالاخره در دوران حضور خود در ایدرو قراردادی برای طراحی خودرویی ارزان و با کیفیت به نام ال 90 را منعقد کرد که شیوه همکاری وی در این قرارداد جوینت وینچر نام گرفت.
جوینت وینچر که بعدها حاشیه زیادی را برای صنعت خودروی کشور به وجود آورد و الگوی قراردادهای بعدی خودروسازان با شرکت های خودروسازی بود به زعم منتقدین آن قراردادی یک طرفه بود که نه تنها سودی برای صنعت خودروی کشور نداشت، بلکه خودروسازان ما را به یک مونتاژ کار صرف تبدیل می کرد.
در نهایت با توافقاتی که میان شرکت رنو و با خودروسازان داخلی به امضا رسید چهارم مرداد ماه 83 نخستین خودروی ال 90 یا همان لوگان مونتاز شده رونمایی شد و لوئیس شوایتزر مدیرعامل شرکت رنو هم آبان ماه سال 83 برای امضای قرارداد با ویسه به تهران آمد و طی مراسمی با حضور وزیر صنعت دیگر مسئولان قراردادی را سازمان ایدرو به امضا رساند.
قرارداد سازمان ایدرو با رنو آن قدر بحث برانگیز بود که حتی صدای مجلس ششم و اصلاح طلبان را هم در آورد و با آغاز به کار مجلس هفتم انتقادات از آن به اوج خود رسید.
نمایندگان مجلس که خواهان آگاهی از جزئیات این قرارداد بودند مدعی بودند که این قرارداد به هیچ کدام از مسئولین وقت از جمله رئیس جمهور وقت، وزیر صنایع وقت و رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس نشان داده نشده است.
بعدها مشخص شد در این قرارداد هیچ دانش فنی به کشور انتقال پیدا نکرده و 750 میلیون یورو سرمایه گذاری شرکت رنو در ایران هم محقق نشده است. سه کشور مغرب، رومانی و روسیه که محصولات رنو را به آفریقا، آسیای مرکزی و اروپای شرقی صادر می کنند، هیچ سهمی برای صادرات ال 90 برای ایران باقی نگذاشتند تا هیچ کدام از بندهای این قرارداد تحقق پیدا نکند.
چند سال بعد علی علی‌لو رئیس هیات تحقیق و تفحص از خودروسازان در گزارشی افشا کرد که شرکت رنو طبق قرارداد ال 90 بین 10 تا 12 میلیون تومان بالاتر از قیمت توافق شده سود می برد که این اظهار نظر حاشیه های زیادی را بر انگیخت که همچنان مسئولان وزارت صنعت با گذشت چند سال از انعقاد این قرارداد در این زمینه به مجلس رفت و آمد می کنند.
قراردادهایی که ویسه در ایران پایه گذاری کرد، چند سال بعد از ال 90 زمینه قرارداد معروف ایران خودرو و پژو را هم فراهم کرد که شرکت پژو با یک خلف وعده آشکار به طور یک طرفه این قرارداد را به دلیل اعمال تحریم ها رها کرد تا صنعت خودروسازی کشور در دوران آسیب جدی ببیند.
دوران ریاست ویسه بر سازمان ایدرو از تحرکات سیاسی هم خالی نبود به شکلی که وی به همراه بسیاری از معاونین وزرا در دوران اصلاحات با امضای بیانیه ای از تحصن کنندگان مجلس ششم حمایت کرد.
ویسه در دوران احمدی نژاد
در نهایت با پیروزی احمدی نژاد دوران مدیریت پر حاشیه ویسه بر سازمان گسترش و نوسازی صنایع به پایان رسید و طهماسبی وزیر صنعت دولت جدید، مهدی مفیدی را برای جانشینی وی در نظر گرفت.
ویسه بعد از دولت هشتم به خواست خودش بازنشسته شد و البته اعلام کرد که این بازنشستگی اجباری بوده است. ویسه در هشت سال دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد از فعالیت در بخش دولتی اجتناب کرد و شرکت مشاوره رضوان را پایه گذاری کرد که بیشتر فعالیت های آن در زمینه خدمات مشاوره بود.
مرد در سایه صنعت کشور تا سال 87 از اظهار نظر در خصوص صنعت در رسانه ها خودداری کرد اما کسی نمی تواند از نقش وی در صنعت کشور حتی در آن دوران هم چشم پوشی کند به طوری که با نفوذ وی دوست نزدیکش محمد فطانت فرد مدتی ریاست شرکت ساپکو را بر عهده گرفت.
وی پس از بازنشستگی اجباری تا سه سال با هیچ رسانه ای مصاحبه نکرد ولی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری دهم در مصاحبه ای اوضاع صنعت کشور را نامناسب دانست و مدعی شد که رشد بخش صنعت در دوره حضور وی در دولت همواره بین 10 تا 14 درصد بوده است اما در دولت نهم با افت شدید به 4 تا 5 درصد رسیده است.
پدرخوانده صنعت کشور چند سال بعد در سال 91 هم در مصاحبه ای قبل از آغاز موج گرانی شدید خودرو از اولین کسانی بود که که ادعا کرد قیمت پراید به بیش از 20میلیون تومان خواهد رسید و از این قیمت هم دفاع کرد زیرا معتقد بود خودروسازان ناچار به افزایش قیمت هستند.
مرد درسایه صنعت کشور بعد از پیروزی دولت روحانی هم در مصاحبه ای جنجالی ادعا کرد که سازمان ایدرو بسیار ضعیف شده و هدف مشخصی ندارد به شکلی که به قول خودش یال و کوپال این سازمان در دولت احمدی نژاد ریخته است.
تغییرات در شخصیت و رفتار سیاسی - اقتصادی ویسه در دهه 90 به اوج خود رسید، ویسه در تغییر عقیده ای آشکار در حالی که در اواسط دهه 70 ادعا می کرد که کارآفرینان برتر، نیروهای بسیج و سپاه و جهادگران هستند، در اظهار نظری دلیل بهم ریختن بازار خودرو را ناشی از رفتارهای انحصارگرایانه این دستگاهها دانست و از آن ها به شدت انتقاد کرد.
ویسه آلترناتیو نعمت زاده
از همان روزهای پیروزی روحانی در انتخابات 92 از رضا ویسه به عنوان جدی ترین گزینه وزارت صنعت، معدن و تجارت نام برده می شد. این شایعه با معاون اولی جهانگیری دوست نزدیک وی در دولت یازدهم قوت گرفت. روحانی در دوران مبارزات انتخاباتی خود یک فرد صنعتی تاثیر گذار به نام محمدرضا نعمت زاده را هم در نزدیکی خود داشت که وی هم قصد داشت گزینه خود را به رئیس دولت تدبیر و امید تحمیل کند. نعمت زاده روی شافعی و مجتبی خسروتاج برای وزارت صنعت تاکید داشت در حالی جهانگیری قصد داشت ویسه را وزیر صنعت کند. در نهایت در دقیقه نود قرعه این وزارت عریض و طویل اقتصادی کشور به نام محمدرضا نعمت زاده پیرمرد کهنه کار دولت افتاد.
گفته می شود که شبهه دو تابعیتی بودن ویسه دلیل عدم معرفی وی به مجلس برای وزارت صنعت بوده است. ویسه بعدها در گفتگویی با یکی از نشریات اصلاح طلب اعلام کرد که دخترش در آمریکا تحصیل می کند و پسرش در کانادا و در سال چند بار برای دیدن آن ها به این کشورها سفر می کند. دو تابعیتی بودن وی بعدها حاشیه های زیادی را هم برای نهاد ریاست جمهوری ایجاد کرد و نمایندگان مجلس در دوران حضور وی در دفتر معاون اول رئیس فشار جدی را برای تغییر وی به دولت وارد کردند.
وی همچنان در آن مصاحبه اذعان کرد که در سفرهای خود به کانادا علاوه بر دیدار فرزندش به دنبال انجام پروژه صنعتی هم بوده است بنابراین رفت وآمد وی به کانادا بیش از سالی چند بار صورت می گیرد.
بعد از آن که ویسه از رسیدن به کرسی وزارت صنعت باز ماند، اسحاق جهانگیری حکم معاونت هماهنگی و نظارت دفترش را برای وی زد تا سایه ویسه به عنوان یک آلترناتیو همواره بر سر نعمت زاده باشد. به خصوص عملکرد ضعیف پیرمرد دولت در وزارت صنعت هر روز شایعه برکناری وی و جایگزنی ویسه را قوت می بخشید.
ویسه در این مدت سعی می کرد همواره نظریات متفاوتی را با نعمت زاده ارائه دهد. وی که همچنان نفوذ زیادی در صنعت خودروی کشور دارد، بعد از پافشاری نعمت زاده بر ادغام خودروسازان با یکدیگر، در مصاحبه ای تاکید کرد که خصوصی سازی صنعت خودرو بر ادغام شرکت های خودروسازی اولویت دارد تا ساز مخالف خود را با نعمت زاده نواخته باشد.
ویسه و بازاربورس
ویسه از سال های میانی دهه 70 دستی هم بر بازار بورس داشته و همواره سعی می کرد نفوذ خود بر بازار سرمایه را حفظ کند. بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم او با حمایت جهانگیری از همان ماه های اول، قصد کنار گذاشتن علی صالح آبادی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار را داشت ولی طبق اساسنامه این سازمان نمی توانست مستقیما و از طریق علی طیب نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی وی را برکنار کند تا نفر مورد نظر خود را به این سازمان بیاورد.
به گزارش نسیم، در نهایت صالح آبادی با فشار دولت و پیشنهاد مدیریت بانک توسعه صادرات از سمت خود استعفا داد تا محمد فطانت فرد یار نزدیک ویسه در صنعت خودروسازی که سال ها در دوران ریاست ویسه بر سازمان ایدرو، مدیرعامل خودروسازی های مختلف بود، ریاست سازمان بورس را بر عهده بگیرد.
اوضاع بورس بعد از روی کار آمدن فطانت فرد همچنان وضعیت خوبی نداشت تا این که رضا ویسه در گفتگویی با دفاع از فطانت فرد رفتار فعالان بازارسرمایه را در بهم خوردن بازار بورس موثر دانست و در توجیه ضعف مدیریتی دوست صمیمی خود اعلام کرد که بازار سهام بازاری با سود بلند مدت است و نباید از ان انتظار سود کوتاه مدت را داشت. وی در اظهاراتی از سهام داران بازار بورس انتقاد کرد و ادعا کرد که آنها بازار سرمایه را بازار دلالی اشتباه گرفته اند.
شایعه حضور ویسه در وزارت صنعت در سال 94 قوت بیشتری به خود گرفت تا جایی که دفتر معاون اول رئیس جمهور هم مجبور به تکذیب آن شد اما چند هفته بعد با جدی تر شدن موج تغییرات در دولت بار دیگر صحبت از حضور ویسه در کابینه تدبیر و امید به میان آمد.
محمد قلی یوسفی کارشناس بخش صنعت در گفتگو با «نسیم» با دفاع از حضور ویسه در وزارت صنعت افزود: حضور ویسه می تواند وضعیت صنعت کشور را ارتقا ببخشد و از جنبه تجاری بودن آن بکاهد.
محمود جام‌ساز دیگر کارشناس حوزه صنعت نیز در گفتگو با نسیم، حضور ویسه را در وزارت صنعت موثر نداست و گفت: از صنعت در دولت یازدهم چند صدا شنیده می شود که با حضور ویسه هم دردی از دردهای اقتصاد کشور دوا نمی شود.
وی افزود: ویسه در دوران مدیریت خود توجه زیادی به دولتی شدن صنعت به خصوص بخش خودرو نشان داد که این مسئله می تواند برای صنعت کشور خطرناک باشد.
در نهایت باید گفت رضا ویسه حتی هم اکنون که وزیر صنعت هم نیست نقش غیرقابل انکاری در صنعت کشور دارد و به نظر می رسد با حضور خود در وزارت صنعت بعد از مدت ها از پشت پرده صنعت کشور به روی صحنه می آید. شاید خودروسازان جدی ترین حامیان حضور ویسه در وزارت صنعت باشند، ولی بخش تجاری و بازرگانی این وزارتخانه که در دوران نعمت زاده وضعیت مناسبی داشت، چندان از حضور ویسه استقبال نکند.
باید دید در نهایت کدام طیف صنعتی در دولت موفق می شود حرفش را به کرسی بنشاند و همانطور که برخی از رسانه ها ادعا می کنند محمدرضا نعمت زاده اولین مسافری است از قطار دولت یازدهم پیاده می شود یا خیر؟
ویسه که القاب مختلفی در صنعت کشور از جمله " پدر خوانده " و " مرد در سایه صنعت " را یدک می کشد در هشت سال حضور دولت های نهم و دهم با اعلام بازنشستگی اجباری در صنعت کشور حضور نداشت اما گفته می شود همچنان نفوذ خود را در این بخش مهم اقتصاد کشور حفظ کرده بود.
رضا ویسه کیست؟
معاون هماهنگی جهانگیری که متولد شهر کرج و دانش آموخته دانشگاه صنعتی شریف در رشته متالوژی می باشد، حضور خود را در دستگاه اجرایی در سال 59 و از جهاد سازندگی کرج آغاز کرد و سپس با عده ای از دانش آموختگان دانشگاه شریف گروهی را تحت عنوان گروه پژوهشی دانشگاه شریف راه اندازی کرد. ویسه در سال 62 به دلیل تخصصی که در رشته متالوژی داشت در سن 28 سالگی مدیرعاملی و رئیس هیات مدیره شرکت تامین ریخته گری را بر عهده گرفت و دو سال بعد در حالی که تنها 30 سال بیشتر نداشت مدیر آموزش سازمان گسترش و نوسازی صنایع یا همان ایدرو شد.
مرد در سایه صنعت کشور یک سال بعد مدیرعامل شرکت ابزاران شد تا ورود خود را به عرصه خودرو کشور آغاز کرده باشد. با آغاز به کار دولت سازندگی هم ویسه به گروه خودروسازی ایران خودرو رفت و معاون مدیرعامل و مدیریت مجتمع موتورسازی و ریخته گری این گروه خودروسازی را بر عهده گرفت.
عملکرد خوب این مدیر جوان در صنعت خودروی کشور باعث شد تا ویسه یک سال بعد مدیریت پروژه پیکان 1600 را بر عهده بگیرد و آن را به تولید انبوه برساند.
ویسه و دوستانش در سال 72 تصمیم گرفتند شرکتی تحت عنوان طراحی، مهندسی و تامین خودروهای داخلی تحت عنوان ساپکو تاسیس کنند و نقش غیر قابل انکار آقای پدرخوانده در تاسیس این شرکت باعث شد که وی به مدت هفت سال ریاست هیات مدیره و مدیرعاملی این شرکت را بر عهده بگیرد.
ساپکو که مهم ترین حلقه ارتباطی ساخت و مونتاژ خودرو در کشور به شمار می رود با تاثیر گذاری ویژه ویسه نقش مهمی را در رونق صنعت خودروی کشور از اوایل دهه 70 بر عهده گرفت به شکلی که با تاسیس این شرکت سرعت مونتاژ خودروهای مختلف در کشور افزایش یافت و ویسه هم لقب جدید معمار اصلی صنعت خودرو را به خودش اختصاص داد. صنعتی که البته مبتنی بر مونتاژ خودرو بود و انتقادات زیادی را هم در دوران های مختلف به دنبال داشت.
عملکرد خوب ویسه در تولید پیکان 1600 باعث شد تا ویسه مجری اصلی تولید و مونتاژ پژو 206 هم بشود و کمی بعد که قرار شد طراحی پلتفرم خودروی ملی آغاز شود با حفظ سمت در ساپکو رهبری تیم طراحی و ساخت سمند یا همان خودروی ملی را بر عهده گرفت.
مرد همیشه تاثیر گذار صنعت ایران که از همان دوران، دوستی نزدیک خود را با اسحاق جهانگیری وزیر وقت صنایع آغاز کرده بود در نهایت در سال 79 به پیشنهاد جهانگیری و تصویب هیات وزیران از رئیس جمهور وقت نشان درجه سه کار و تولید را دریافت کرد و هم زمان قائم مقام گروه خودروسازی ایران خودرو شد.
ویسه در ایدرو
کم کم زمینه برای حضور ویسه در بین مدیران درجه اول صنعت کشور باز شد تا این که با آغاز به کار دولت دوم اصلاحات ویسه ریاست مهم ترین و حساس ترین سازمان صنعتی کشور یعنی سازمان گسترش و نوسازی صنایع کشور یا همان ایدرو را بر عهده گرفت.
ویسه که بیشتر به عنوان یک فرد خودرویی شناخته می شد با حضور در سازمان ایدرو بیشتر تمرکز خود را روی صنعت خودروی کشور گذاشت. وی که اعتقاد زیادی به دولتی کردن این صنعت داشت هر سال با برگزاری مجمع خودروسازان، سود آن ها را بین اعضای مجمع توزیع می کرد که این اقدام وی انتقادات زیادی را بر می انگیخت زیرا صاحب نظران عرصه خودروی کشور معتقد بودند که اگر این سود صرف افزایش سرمایه خودروسازان می شد، آن ها هیچ وقت با مشکل نقدینگی رو به رو نمی شدند. مشکلی که خودروسازان در سال های اخیر بدجوری از آن رنج می برند.
وقتی ویسه پاری ایدور را به صنعت نفت باز کرد!
او در دوران حضور خود در ایدرو پای این سازمان بزرگ صنعتی کشور را به پروژ های نفتی هم باز کرد و با هماهنگی او و زنگنه وزیر وقت نفت، سازمان گسترش و نوسازی صنایع، مجری پروژه های فاز 1، 6، 7 و 8 پارس جنوبی شد تا بعد از این دوران همکاری ایدرو و وزارت نفت در گسترش پروژه های نفتی آغاز شود.
ورود ویسه به صنعت نفت کشور هم از موارد انتقاد بر انگیز آن دوران بود به شکلی که منتقدین وی معتقد بودند که در حال حاضر صنعت کشور به قدری مشکل و معضل دارد که سازمان ایدرو به جای حضور در صنعت نفت کشور باید به آن ها بپردازد. اما ویسه بدون توجه به انتقادات سرمایه گذاری عظیمی را صنعت نفت کشور آغاز کرد.
آغاز دوره جوینت وینچرها در صنعت خودروی کشور
علاقه ویژه ویسه به صنعت خودروی کشور به اعمال نظر وی در این بخش در چهار سال حضور وی در ایدرو به شدت نمود داشت. همکاری با خودروسازان خارجی و حرکت صنعت خودروی کشور به سمت مونتاژ خودروهای خارجی یکی از مهم ترین علایق وی در اداره صنعت خودرو بود. ویسه که از دوران حضور در ایران خودرو قصد همکاری با شرکت رنو را داشت بالاخره در دوران حضور خود در ایدرو قراردادی برای طراحی خودرویی ارزان و با کیفیت به نام ال 90 را منعقد کرد که شیوه همکاری وی در این قرارداد جوینت وینچر نام گرفت.
جوینت وینچر که بعدها حاشیه زیادی را برای صنعت خودروی کشور به وجود آورد و الگوی قراردادهای بعدی خودروسازان با شرکت های خودروسازی بود به زعم منتقدین آن قراردادی یک طرفه بود که نه تنها سودی برای صنعت خودروی کشور نداشت، بلکه خودروسازان ما را به یک مونتاژ کار صرف تبدیل می کرد.
در نهایت با توافقاتی که میان شرکت رنو و با خودروسازان داخلی به امضا رسید چهارم مرداد ماه 83 نخستین خودروی ال 90 یا همان لوگان مونتاز شده رونمایی شد و لوئیس شوایتزر مدیرعامل شرکت رنو هم آبان ماه سال 83 برای امضای قرارداد با ویسه به تهران آمد و طی مراسمی با حضور وزیر صنعت دیگر مسئولان قراردادی را سازمان ایدرو به امضا رساند.
قرارداد سازمان ایدرو با رنو آن قدر بحث برانگیز بود که حتی صدای مجلس ششم و اصلاح طلبان را هم در آورد و با آغاز به کار مجلس هفتم انتقادات از آن به اوج خود رسید.
نمایندگان مجلس که خواهان آگاهی از جزئیات این قرارداد بودند مدعی بودند که این قرارداد به هیچ کدام از مسئولین وقت از جمله رئیس جمهور وقت، وزیر صنایع وقت و رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس نشان داده نشده است.
بعدها مشخص شد در این قرارداد هیچ دانش فنی به کشور انتقال پیدا نکرده و 750 میلیون یورو سرمایه گذاری شرکت رنو در ایران هم محقق نشده است. سه کشور مغرب، رومانی و روسیه که محصولات رنو را به آفریقا، آسیای مرکزی و اروپای شرقی صادر می کنند، هیچ سهمی برای صادرات ال 90 برای ایران باقی نگذاشتند تا هیچ کدام از بندهای این قرارداد تحقق پیدا نکند.
چند سال بعد علی علی‌لو رئیس هیات تحقیق و تفحص از خودروسازان در گزارشی افشا کرد که شرکت رنو طبق قرارداد ال 90 بین 10 تا 12 میلیون تومان بالاتر از قیمت توافق شده سود می برد که این اظهار نظر حاشیه های زیادی را بر انگیخت که همچنان مسئولان وزارت صنعت با گذشت چند سال از انعقاد این قرارداد در این زمینه به مجلس رفت و آمد می کنند.
قراردادهایی که ویسه در ایران پایه گذاری کرد، چند سال بعد از ال 90 زمینه قرارداد معروف ایران خودرو و پژو را هم فراهم کرد که شرکت پژو با یک خلف وعده آشکار به طور یک طرفه این قرارداد را به دلیل اعمال تحریم ها رها کرد تا صنعت خودروسازی کشور در دوران آسیب جدی ببیند.
دوران ریاست ویسه بر سازمان ایدرو از تحرکات سیاسی هم خالی نبود به شکلی که وی به همراه بسیاری از معاونین وزرا در دوران اصلاحات با امضای بیانیه ای از تحصن کنندگان مجلس ششم حمایت کرد.
ویسه در دوران احمدی نژاد
در نهایت با پیروزی احمدی نژاد دوران مدیریت پر حاشیه ویسه بر سازمان گسترش و نوسازی صنایع به پایان رسید و طهماسبی وزیر صنعت دولت جدید، مهدی مفیدی را برای جانشینی وی در نظر گرفت.
ویسه بعد از دولت هشتم به خواست خودش بازنشسته شد و البته اعلام کرد که این بازنشستگی اجباری بوده است. ویسه در هشت سال دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد از فعالیت در بخش دولتی اجتناب کرد و شرکت مشاوره رضوان را پایه گذاری کرد که بیشتر فعالیت های آن در زمینه خدمات مشاوره بود.
مرد در سایه صنعت کشور تا سال 87 از اظهار نظر در خصوص صنعت در رسانه ها خودداری کرد اما کسی نمی تواند از نقش وی در صنعت کشور حتی در آن دوران هم چشم پوشی کند به طوری که با نفوذ وی دوست نزدیکش محمد فطانت فرد مدتی ریاست شرکت ساپکو را بر عهده گرفت.
وی پس از بازنشستگی اجباری تا سه سال با هیچ رسانه ای مصاحبه نکرد ولی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری دهم در مصاحبه ای اوضاع صنعت کشور را نامناسب دانست و مدعی شد که رشد بخش صنعت در دوره حضور وی در دولت همواره بین 10 تا 14 درصد بوده است اما در دولت نهم با افت شدید به 4 تا 5 درصد رسیده است.
پدرخوانده صنعت کشور چند سال بعد در سال 91 هم در مصاحبه ای قبل از آغاز موج گرانی شدید خودرو از اولین کسانی بود که که ادعا کرد قیمت پراید به بیش از 20میلیون تومان خواهد رسید و از این قیمت هم دفاع کرد زیرا معتقد بود خودروسازان ناچار به افزایش قیمت هستند.
مرد درسایه صنعت کشور بعد از پیروزی دولت روحانی هم در مصاحبه ای جنجالی ادعا کرد که سازمان ایدرو بسیار ضعیف شده و هدف مشخصی ندارد به شکلی که به قول خودش یال و کوپال این سازمان در دولت احمدی نژاد ریخته است.
تغییرات در شخصیت و رفتار سیاسی - اقتصادی ویسه در دهه 90 به اوج خود رسید، ویسه در تغییر عقیده ای آشکار در حالی که در اواسط دهه 70 ادعا می کرد که کارآفرینان برتر، نیروهای بسیج و سپاه و جهادگران هستند، در اظهار نظری دلیل بهم ریختن بازار خودرو را ناشی از رفتارهای انحصارگرایانه این دستگاهها دانست و از آن ها به شدت انتقاد کرد.
ویسه آلترناتیو نعمت زاده
از همان روزهای پیروزی روحانی در انتخابات 92 از رضا ویسه به عنوان جدی ترین گزینه وزارت صنعت، معدن و تجارت نام برده می شد. این شایعه با معاون اولی جهانگیری دوست نزدیک وی در دولت یازدهم قوت گرفت. روحانی در دوران مبارزات انتخاباتی خود یک فرد صنعتی تاثیر گذار به نام محمدرضا نعمت زاده را هم در نزدیکی خود داشت که وی هم قصد داشت گزینه خود را به رئیس دولت تدبیر و امید تحمیل کند. نعمت زاده روی شافعی و مجتبی خسروتاج برای وزارت صنعت تاکید داشت در حالی جهانگیری قصد داشت ویسه را وزیر صنعت کند. در نهایت در دقیقه نود قرعه این وزارت عریض و طویل اقتصادی کشور به نام محمدرضا نعمت زاده پیرمرد کهنه کار دولت افتاد.
گفته می شود که شبهه دو تابعیتی بودن ویسه دلیل عدم معرفی وی به مجلس برای وزارت صنعت بوده است. ویسه بعدها در گفتگویی با یکی از نشریات اصلاح طلب اعلام کرد که دخترش در آمریکا تحصیل می کند و پسرش در کانادا و در سال چند بار برای دیدن آن ها به این کشورها سفر می کند. دو تابعیتی بودن وی بعدها حاشیه های زیادی را هم برای نهاد ریاست جمهوری ایجاد کرد و نمایندگان مجلس در دوران حضور وی در دفتر معاون اول رئیس فشار جدی را برای تغییر وی به دولت وارد کردند.
وی همچنان در آن مصاحبه اذعان کرد که در سفرهای خود به کانادا علاوه بر دیدار فرزندش به دنبال انجام پروژه صنعتی هم بوده است بنابراین رفت وآمد وی به کانادا بیش از سالی چند بار صورت می گیرد.
بعد از آن که ویسه از رسیدن به کرسی وزارت صنعت باز ماند، اسحاق جهانگیری حکم معاونت هماهنگی و نظارت دفترش را برای وی زد تا سایه ویسه به عنوان یک آلترناتیو همواره بر سر نعمت زاده باشد. به خصوص عملکرد ضعیف پیرمرد دولت در وزارت صنعت هر روز شایعه برکناری وی و جایگزنی ویسه را قوت می بخشید.
ویسه در این مدت سعی می کرد همواره نظریات متفاوتی را با نعمت زاده ارائه دهد. وی که همچنان نفوذ زیادی در صنعت خودروی کشور دارد، بعد از پافشاری نعمت زاده بر ادغام خودروسازان با یکدیگر، در مصاحبه ای تاکید کرد که خصوصی سازی صنعت خودرو بر ادغام شرکت های خودروسازی اولویت دارد تا ساز مخالف خود را با نعمت زاده نواخته باشد.
ویسه و بازاربورس
ویسه از سال های میانی دهه 70 دستی هم بر بازار بورس داشته و همواره سعی می کرد نفوذ خود بر بازار سرمایه را حفظ کند. بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم او با حمایت جهانگیری از همان ماه های اول، قصد کنار گذاشتن علی صالح آبادی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار را داشت ولی طبق اساسنامه این سازمان نمی توانست مستقیما و از طریق علی طیب نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی وی را برکنار کند تا نفر مورد نظر خود را به این سازمان بیاورد.
به گزارش نسیم، در نهایت صالح آبادی با فشار دولت و پیشنهاد مدیریت بانک توسعه صادرات از سمت خود استعفا داد تا محمد فطانت فرد یار نزدیک ویسه در صنعت خودروسازی که سال ها در دوران ریاست ویسه بر سازمان ایدرو، مدیرعامل خودروسازی های مختلف بود، ریاست سازمان بورس را بر عهده بگیرد.
اوضاع بورس بعد از روی کار آمدن فطانت فرد همچنان وضعیت خوبی نداشت تا این که رضا ویسه در گفتگویی با دفاع از فطانت فرد رفتار فعالان بازارسرمایه را در بهم خوردن بازار بورس موثر دانست و در توجیه ضعف مدیریتی دوست صمیمی خود اعلام کرد که بازار سهام بازاری با سود بلند مدت است و نباید از ان انتظار سود کوتاه مدت را داشت. وی در اظهاراتی از سهام داران بازار بورس انتقاد کرد و ادعا کرد که آنها بازار سرمایه را بازار دلالی اشتباه گرفته اند.
شایعه حضور ویسه در وزارت صنعت در سال 94 قوت بیشتری به خود گرفت تا جایی که دفتر معاون اول رئیس جمهور هم مجبور به تکذیب آن شد اما چند هفته بعد با جدی تر شدن موج تغییرات در دولت بار دیگر صحبت از حضور ویسه در کابینه تدبیر و امید به میان آمد.
محمد قلی یوسفی کارشناس بخش صنعت در گفتگو با «نسیم» با دفاع از حضور ویسه در وزارت صنعت افزود: حضور ویسه می تواند وضعیت صنعت کشور را ارتقا ببخشد و از جنبه تجاری بودن آن بکاهد.
محمود جام‌ساز دیگر کارشناس حوزه صنعت نیز در گفتگو با نسیم، حضور ویسه را در وزارت صنعت موثر نداست و گفت: از صنعت در دولت یازدهم چند صدا شنیده می شود که با حضور ویسه هم دردی از دردهای اقتصاد کشور دوا نمی شود.
وی افزود: ویسه در دوران مدیریت خود توجه زیادی به دولتی شدن صنعت به خصوص بخش خودرو نشان داد که این مسئله می تواند برای صنعت کشور خطرناک باشد.
در نهایت باید گفت رضا ویسه حتی هم اکنون که وزیر صنعت هم نیست نقش غیرقابل انکاری در صنعت کشور دارد و به نظر می رسد با حضور خود در وزارت صنعت بعد از مدت ها از پشت پرده صنعت کشور به روی صحنه می آید. شاید خودروسازان جدی ترین حامیان حضور ویسه در وزارت صنعت باشند، ولی بخش تجاری و بازرگانی این وزارتخانه که در دوران نعمت زاده وضعیت مناسبی داشت، چندان از حضور ویسه استقبال نکند.
باید دید در نهایت کدام طیف صنعتی در دولت موفق می شود حرفش را به کرسی بنشاند و همانطور که برخی از رسانه ها ادعا می کنند محمدرضا نعمت زاده اولین مسافری است از قطار دولت یازدهم پیاده می شود یا خیر؟
