استاد برجسته زلزله شناسی تأکید کرد پیش بینی زلزله یک موضوع علمی و تخصصی و در حال بررسی از سوی دانشمندان داخلی و خارجی است، اما پیشگویی زمین‌لرزه، علم نیست و کاری شبه علمی بوده و به غیب‌گویی و فال بینی شباهت دارد.
به گزارش فارس مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم، در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری فارس با اشاره به اینکه آبان ماه سال گذشته و همزمان با زلزله کرمانشاه عده‌ای افراد بدون آگاهی از علم زلزله شناسی اقدام به پیشگویی در این زمینه کردند، گفت: آن‌ها دائما از وقوع یا قطعیت رخداد زلزله بعدی در کشور و به ویژه منطقه سرپل ذهاب و تازه آیا خبر می‌دهند و خواب از چشم مردم ربوده‌اند.
زارع اظهار داشت: همواره، پس از رخداد زلزله‌های مهم و مخرب در کشور، این نوع بحث‌ها داغ می‌شود و یکی از پیامد‌های قابل انتظار آن‌هم به میدان آمدن گروه‌هایی است که ادعای پیش بینی زلزله می‌کنند و معمولا مبنای آن‌ها سنجنده‌های ساده ژئوفیزیکی و تغییرات یکی از پارامتر‌های ژئوفیزیکی زمین (الکتریکی، مغناطیسی، گرانش یا لرزه‌یی یا ...) است که آن‌را ثبت و به صورتی اعلام می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه پیش بینی زلزله یک موضوع علمی و تخصصی است که پژوهش‌های آن توسط متخصصان ایرانی و همکاران خارجی آن‌ها دنبال می‌شود، خاطر نشان کرد: سوداگری در زمانه هراس مردم و هنگامی که پس لرزه‌های یک زلزله در حال رخداد است و یا زمین‌لرزه‌های دیگری در کشور یا در پیرامون آن خبری می‌شوند، کاری شرافتمندانه نیست؛ مردم نیز نباید با اعتماد به این نوع سوداگران که بعضا از تریبون برخی رسانه‌ها به تبلیغ خود می‌پردازند توجه کنند.
این استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی افزود: پیش‌بینی شاخه تخصصی و پیچیده‌ای از موضوعات علمی در ذیل رشته زلزله شناسی است و در کشور‌های پیشرفته و لرزه‌خیز مانند ایالات متحده و روسیه و ژاپن از دهه قبل در ایران (در پژوهشگاه بین المللی زلزله و چند دانشگاه کشور مانند دانشگاه تهران) در این زمینه کار‌های آکادمیک و پژوهشی در سطح بالا در حال پیگری است.
وی در ادامه تصریح کرد: گروه‌های تخصصی که مشغول انجام چنین کاری هستند معمولا اهل اعلام و خبری کردن نتایج کار خود و به طور دائم رسانه‌ای کردن فعالیت‌های خود نیستند. فرآیندی علمی را دنبال می‌کنند و نتایج کار‌های خویش را نیز در مجامع علمی و ژورنال‌های تخصصی زلزله شناسی به نقد و بررسی و داوری متخصصان این موضوع می‌گذارند.
به گفته استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی در پوسته زمین عوامل مختلفی از جمله تغییرات استرس، جابه جایی ماگما و تغییرات در آب‌های زیرزمینی ممکن است نقشی در بروز علائمی نظیر خروج بخار یا دود یا آب گرم از اطراف آتشفشان‌ها یا لرزه‌های کوچک در پیرامون گسل‌ها یا آتشفشان‌ها شوند.
وی افزود: اخیرا زلزله شناسان نشان داده‌اند که آزاد شدن تدریجی انرژی در بخش‌های عمیق گسل‌ها می‌تواند موجب بروز زلزله‌های کوچک شود. چه بسا از همین شواهد بتوان با روش علمی به پیش بین مخاطرات طبیعی دست زد، اما چگونه می‌توان از این پیچیدگی‌ها تا حد مفیدی ادعای پیش‌بینی کوتاه مدت در زمان کنونی کرد؟
زارع با بیان اینکه پیشگویی زمین‌لرزه، البته علم نیست و کاری شبه علمی و معمولا در طول تاریخ تاکنون کار فال بینان و جادوگران و البته بعضی از افراد بوده که ممکن است اطلاعات اندکی از بخش‌هایی از یکی از روش‌های علمی داشته باشند، ولی اطلاعاتشان سطحی است گفت:هر کدام از این گروه‌ها می‌توانند منشا انتشار شبه علم باشند و یکی از مشغله‌های جدی فال‌بینان، اخترگویان و غیب‌گویان پیش بینی بوده و نمونه‌های بسیاری در تاریخ ایران ثبت شده است.
وی افزود: از بی‌اعتنایی مردم به پیشگوییها، که احتمالا نتیجه شیوه اندیشه تقدیرگرا و جبر گرای آن‌ها است، بسیاری از مسافران خارجی بازدید‌کننده از ایران نیز یاد کرده‌اند و برای نمونه، می‌نویسند که رویداد لرزه در تبریز چنان فراوان است که مردم چندان بدان نمی‌اندیشند. حتی هنگامی که زمین‌لرزه ویرانگری پیشگویی می‌شد هیچ‌کس نگرانی زیادی از خود نشان نمی‌داد. پیشگویی زمین‌لرزه‌ها، در پی یک زمین‌لرزه ویرانگر، در نزدیکی زمان خورشید یا ماه‌گرفتگی و در دوره‌های آشفتگی سیاسی بازار گرم‌تری می‌یافت و همچنان می‌یابد. این پیشگوییها همواره نادرست از آب در می‌آمد و در می‌آید و گاهی نیز کسانی که این پیشگوییها را کرده بودند بازداشت می‌شدند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: اکثر این پیشگویان موضعی مظلوم نما دارند و ادعا می‌کنند که دانش‌شان از سوی دانشمندان جدی گرفته نمی‌شد و تحقیر می‌شوند. بعضی از مردم هم به دلیل کم اطلاعی، یا وسواس، یا باور به اینکه بالاخره خبر پنهانی هست که دانشمندان نمی‌خواهند یا نمی‌توانند بیان کنند، به حلقه هواداران و دنبال کنندگان این پیشگویان می‌پیودند. البته هرگز این‌گونه پیشگوییها به عنوان جایگزین علم راهی به جایی نخواهد برد و مردمی که چنین پیش‌بینی‌هایی را دنبال می‌کنند درواقع هم وقت خود را تلف می‌کنند و هم اعصاب خود را در معرض آسیب مداوم قرار می‌دهند.
