تا به حال دقت کرده اید که چرا در هوای گرم بدخلق می‌شویم؟ دلیل این پریشانی چیست؟ تاثیر گرمای هوا بر اخلاق انسان‌ها بسته به شرایط درونی و محیطی، خلق و خویی خوب یا بد پیدا می‌کنند که می‌تواند منجر به رفتار‌های مثبت یا منفی و پرخاشگرایانه در آن‌ها شود.
گرچه نمی‌توان تمام خصوصیات روان شناختی مردم را به آب و هوا نسبت داد، اما نمی‌توان منکر تاثیر شگرف آب وهوا بر رفتار مردم شد و بویژه تاثیر گرما بر روح و روان تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. تحقیقات بین المللی نشان داده که دمای بالای هوا نه تنها بر بدن تاثیر می‌گذارد بلکه بر روان نیز تاثیرگذار است. مطالعات نشان می‌دهد که گرما موجب می‌شود افراد تمرکز خود را از دست داده و زودتر از دیگر مواقع، خسته و پرخاشگر شوند. البته چند درجه دمای بالاتر به شرط نوشیدن کافی آب و پوشیدن لباس‌های مناسب، چندان تاثیری روی خلق وخو نخواهند داشت.
رابطه گرما با تصادف
طبق تحقیقات اخیر، در دمای بالا، احتمال خطر تصادف در خیابان‌ها افزایش می‌یابد. طبق تحقیقات از سال ۲۰۰۵ میلادی تاکنون، از هر هفت تصادف، یک تصادف در روز‌های با دمای بالاتر از ۲۵ درجه سلسیوس اتفاق افتاده، این تصادف‌ها به خاطر کم شدن تمرکز رخ داده است. به گزارش پایگاه خبری آلمانی زبان ولت، اغلب تصادفات به خاطر کمبود تمرکز اتفاق می‌افتند؛ مطالعات نشان می‌دهد که ۴۷ درصد تصادفات در روز‌های سرد کمتر از ۱۵ درجه سلسیوس اتفاق می‌افتد، اما این رقم در روز‌های خیلی گرم به ۶۳ درصد می‌رسد. این امر فقط به علت عدم تمرکز نیست، بلکه رفتار‌های پرخاشگرانه به خاطر هوای گرم در آن نقش موثری دارد. سرهنگ محمدحسین حمیدی رییس پلیس راه نیز گرمای هوا و طولانی بودن روز را از عوامل تصادف عنوان کرد.
تاثیر گرما بر عملکرد کاری
گرما فقط در ترافیک و خیابان‌ها آزاردهنده نیست بلکه در محل کار نیز می‌تواند موثر باشد، بویژه در کار‌هایی که هشت ساعت طول می‌کشد بر تمرکز فرد تاثیر می‌گذارد؛ گرما بویژه بر افرادی که تعریق زیادی دارند، تاثیر منفی بر روان آن‌ها دارد. طبق تحقیقات به عمل آمده، هر چه دمای هوای بالاتر رود، ضربان قلب افزایش یافته و حس تشنگی نیز بیشتر می‌شود. البته نکته تعجب آور در این تحقیق این است که گرما، میزان کیفیت کار را کاهش نمی‌دهد، اما میزان خواب آلودگی را افزایش می‌دهد.
تاثیر گرما بر دیگر فعالیت‌ها
براساس مطالعات انجام شده، حالت‌های تهاجمی در ورزش‌هایی مانند بسکتبال با افزایش دما، بیشتر می‌شود. همچنین هرچه دمای هوا بیشتر باشد، بین انسان ها، گروه‌ها و حتی کشورها، برخوردها، چهار تا ۱۴ درصد بیشتر از شرایط معمول هوا خواهد بود. با توجه به این اوصاف دیگر نمی‌توان گفت چند درجه گرم‌تر یا سردتر شدن هوا تاثیری ندارد.
تاثیرات گرما بر بدن از زبان یک روانشناس
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره تاثیر دما و آب و هوا بر خلقیات می‌گوید: بطور کلی بدن انسان این ویژگی را دارد که در مقابل تغییرات بیرونی و درونی واکنش نشان دهد.
دکتر علی اصغر اصغرنژاد می‌افزاید: بطور مثال کاهش آب در بدن موجب تشنگی و کاهش قند در بدن موجب گرسنگی می‌شود؛ همچنین عوامل محیطی مانند گرما، سرما و آلودگی بطور قطع روی کارکرد‌های درونی بدن تاثیر خواهند داشت، بطور مثال سرما که از یک حد معینی بیشتر شود، آستانه تحمل فرد را تحت تاثیر قرار خواهد داد. وی خاطرنشان می‌کند: گرما دو نوع کارکرد منفی و مثبت روی بدن دارد؛ هر چه دما بالاتر باشد، تعریق نیز بیشتر خواهد بود؛ تعریق بیشتر موجب دفع آب و املاح بدن می‌شود و دفع املاح نیز وضعیت تعادل حیاتی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
آیا گرما تاثیر مثبتی هم روی خلق و خو دارد؟
پیشتر، تحقیقات نشان داده که دمای بالای هوا می‌تواند تاثیرات مثبت نیز داشته باشد. براساس این تحقیقات، گرما احساس ترس، شک و تردید را کاهش داده و موجب افزایش خوش بینی افراد می‌شود. عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی در این باره می‌گوید: گرما و بهتر است بگوییم نور آفتاب، تاثیر مثبتی در بهبود خلق وخوی افراد دارد. اصغرنژاد می‌افزاید: کشور‌هایی مانند سوئد و نروژ که به خاطر زمستان‌های طولانی، کمتر از نور آفتاب بهره‌مند هستند با معضل افسردگی فصلی روبرو هستند.
گرما به تنهایی تاثیری روی رفتار ندارد
این روانشناس می‌گوید: هرچند محروم بودن از نور آفتاب موجب افسردگی می‌شود، اما از سوی دیگر، گرمای شدید نیز موجب تغییرات بیوشیمی منفی در بدن خواهد شد. اصغرنژاد می‌افزاید: گرما به تنهایی تاثیری روی عملکرد روحی و روانی افراد ندارد بلکه اثر تجمعی مجموعه‌ای از عوامل مانند خسته بودن، منتظر ماندن در ترافیک، گرسنگی و مشکلات اداری موجب بروز واکنش‌های تند، عصبی و پرخاشگرانه در فرد می‌شود. وی خاطرنشان می‌کند: گرما در تعامل با سایر استرس‌ها مانند استرس ناشی از بی خوابی می‌تواند آستانه تحمل فرد را برای پاسخگویی به عملکرد‌ها کاهش دهد.
چگونه از بروز رفتار‌های تهاجمی ناشی از گرما جلوگیری کنیم؟
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران می‌گوید: برای پیشگیری از بروز رفتار‌های پرخاشگرایانه ناشی از گرما باید نسبت به جسم و ذهن خود و لحظه‌ای که بر ما حاکم است، هشیار باشیم. اصغرنژاد می‌افزاید: یکی از توصیه‌ها در گرما این است که باید آب زیاد نوشید، همچنین می‌توان از اقدامات دیگر مانند استفاده از کلاه و سایه بان استفاده کرد و تلاش کنیم که کمتر در معرض نور خورشید قرار بگیریم.
وی تصریح می‌کند: استرس، موسیقی متن زندگی انسان‌ها است بنابراین باید آن‌ها را کنترل کنیم. اصغرنژاد به مردم توصیه می‌کند، برای پیشگیری از پیامد‌های منفی روحی و روانی ناشی از گرما، هنگام نشستن، عضلات بدن را شل کرده و آن‌ها در حالت استراحت قرار دهند؛ همچنین تنفس عمیق می‌تواند به ایجاد حس آرامش کمک کند. عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران خاطرنشان می‌کند: بهتر است مردم در همه موقعیت‌ها بویژه در گرما به سراغ خاطرات منفی، آزاردهنده و برانگیزاننده نروند و به آن‌ها نپردازند. بررسی تاثیر وضعیت آب وهوا و دما بر خلق و خوی انسان‌ها در زمره روانشناسی محیطی قرار می‌گیرد.
منبع: تالاب
