شیوع ویروس کرونا و ترس از ابتلا به این بیماری در کنار وضعیت نامساعد اقتصادی باعث شده تا افراد زیادی دچار اضطراب و استرس در زندگی روزمره خود شوند. اختلال اضطراب و افسردگی از شایع‌ترین اختلالات در حوزه پزشکی و روانپزشکی است و گفته می‌شود حدود یک‌سوم از بیماری‌ها ریشه در این اختلالات دارد.
به گزارش همشهری با وجود اینکه چندین شرکت اقدام به ساخت واکسن کرونا کرده‌اند، اما هنوز امید قطعی به پایان دوران کرونا در دنیا وجود ندارد و مشخص نیست این ویروس چه زمانی دست از سر زندگی بشر برخواهد داشت؛ به همین علت توصیه می‌شود که در کنار رعایت موارد بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی به زندگی در کنار این ویروس عادت کنیم و در مقابل اجازه ندهیم که این ویروس کار و زندگی و سلامت‌مان را تحت‌تأثیر قرار دهد.
بالا بردن آستانه تحمل در کنار انجام ورزش‌های بی‌خطر و تکنیک‌های آرام‌سازی و یوگا برخی راهکارهای غیردارویی هستند که می‌توانند آستانه تحمل افراد را در مقابل استرس و اضطراب ناشی از ویروس کرونا بالا ببرند.
با شیوع این ویروس و بالا رفتن سطح اضطراب و استرس در میان مردم برخی افراد به سمت مصرف داروهای آرامبخش رفتند و بدون تجویز پزشک از این داروها استفاده کردند؛ این در حالی است که مصرف خودسرانه داروهای ضدافسردگی و استرس و قطع ناگهانی آنها به‌شدت خطرناک بوده و می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری را بر سلامت فرد بگذارد؛ به همین علت است که همواره توصیه می‌شود کاهش یا قطع این داروها باید طی چندین‌ماه و زیرنظر پزشک متخصص صورت بگیرد.
رهبر مژدهی‌آذر، داروساز با بیان اینکه افزایش مراجعات برای خرید داروهای ضدافسردگی محسوس نیست، به همشهری گفت: این داروها جزو داروهایی است که حتما باید با نسخه پزشک به مراجعه‌کننده ارائه شود، اما ممکن است برخی همکاران ما این داروها را بدون نسخه نیز در اختیار مراجعه‌کنندگان قرار دهند که مطمئنا این اقدام آنها غیرقانونی است.
رئیس سابق انجمن داروسازان ادامه داد: در روزهای اپیدمی کرونا به‌دلیل احتمال شیوع این بیماری مردم ترجیح می‌دهند که مراجعات کمتری به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی داشته باشند و سعی می‌کنند با استفاده از نسخه‌های قبلی خود داروهایی که تاکنون مصرف می‌کردند را تجدید کنند که معمولا پزشکان داروساز مستقر در داروخانه‌ها داروها را بدون نسخه روز در اختیار بیمار قرار نمی‌دهند؛ مگر اینکه در نسخه قبلی پزشک متخصص بر تمدید داروها تأکید کرده باشد.
مژدهی‌آذر افزود: با وجود این برخی از همکاران ما به‌دلیل شرایط فعلی پاندمی که بر کشور حاکم است و مراجعان برای رفتن به مطب‌ها و مراکز درمانی احتیاط می‌کنند، سعی دارند تا شرایط فعلی را درک کنند و در ارائه دارو به مردم همکاری داشته باشند، اما حتما پزشکان داروساز هنگام ارائه داروها از مضرات این داروها با مراجعه‌کننده‌ها صحبت می‌کنند.
مصرف داروهای اعصاب و روان باید با نظر پزشک باشد
امیرحسین جلالی، روانپزشک با اشاره به اینکه با شیوع موج اول ویروس کرونا برخی داروهای ضدافسردگی و استرس در داروخانه‌ها نایاب شد و کمیابی آنها کمی عجیب به‌نظر می‌رسید، گفت: این احتمال وجود دارد که مصرف این داروها به‌صورت خودسرانه افزایش پیدا کرده باشد؛ هر چند طبیعتا به‌سادگی نمی‌توان این مسئله را پیگیری کرد.
او با بیان اینکه استفاده از برخی داروهای دیگر نیز مثل داروهای اعصاب و روان افزایش خودسرانه پیدا کرده باشد، گفت: این مصرف خودسرانه پیام مهمی را به‌دنبال دارد که نادیده انگاشته شدن سلامت روان در اپیدمی‌هاست؛ به همین دلیل معتقدم ما نیازمند اقدامات جدی‌تر در تشخیص، درمان، پیگیری و ایجاد سرویس‌هایی هستیم که بتوانند از راه دور و به‌صورت آنلاین خدمات ارائه دهند و این برنامه‌ها باید در سطح ملی و برای همه اقشار جامعه اجرایی شود.
جلالی اضافه کرد: در زمان‌های غیراپیدمی یعنی زمانی که دسترسی به خدمات امکان‌پذیر است ۷۰درصد مردم از دریافت خدمات مربوط به بیماری‌های اعصاب و روان محرومند و تنها ۳۰درصد بیماران اعصاب و روان برای درمان و پیگیری بیماری خود به متخصصان مراجعه می‌کنند. با این الگو نادیده گرفتن بیماری، درمان نکردن یا درمان‌های خودسرانه و غیرعلمی می‌تواند افزایش پیدا کند.
این روانپزشک با تأکید بر اینکه هیچ‌کدام از داروهای مربوط به بیماری‌های اعصاب و روان (به‌جز یکی، دو مورد داروهای گیاهی) جزو داروهای OTC (بدون نسخه) نیستند، گفت: ظاهرا در شرایط پاندمی فعلی به این دلیل که مردم ترجیح می‌دهند به مطب‌ها و بیمارستان‌ها مراجعه نکنند داروخانه‌ها نیز در ارائه دارو به مراجعه‌کنندگان سختگیری کمتری دارند و به‌دلیل فقدان نظارت کافی در این خصوص این داروها نیز بدون نسخه به مراجعه‌کنندگان ارائه می‌شود.
جلالی با بیان اینکه داروهای اعصاب و روان برخلاف تصور عامه مردم مشکل خاصی همچون وابستگی دارویی یا اعتیاد را به همراه ندارند، گفت: این مسئله به این معنا نیست که این داروها را می‌توان به‌صورت خودسرانه مصرف کرد. مصرف این داروها حتما باید با تجویز پزشک متخصص و با درنظر گرفتن بیماری‌های زمینه‌ای و آلرژی‌ها باشد؛ چراکه برخی بیماری‌های روانی دارای علائم مشترک اما درمان‌های متفاوت هستند؛ به همین علت است که مصرف خودسرانه داروهای اعصاب و روان مانع از تشخیص و درمان دقیق بیماری شده و ممکن است تأثیرات منفی بر زندگی افراد داشته باشد.
او ادامه داد: روانپزشکی جزو معدود رشته‌هایی است که به‌علت اتکای کم به معاینه بالینی امکان ارائه خدمات آنلاین و تلفنی را دارد و این ۹ماه اپیدمی کرونا می‌توانست در توسعه زیرساخت‌های الکترونیک و توسعه خدمات آنلاین روانپزشکی فرصت قابل‌توجهی باشد که این فرصت نادیده گرفته شد.
جلالی با تأکید بر اینکه پاندمی این بیماری در آینده همراه با اختلالات روانی در سطح جامعه خواهد بود، گفت: الان نیز این اختلالات روانی در جامعه شروع شده، اما هنوز به مرحله بروز نرسیده و زمانی که فردی به مرحله خودکشی می‌رسد، وجود این اختلال به چشم می‌آید؛ به همین دلیل تأکید داریم که غربالگری‌های فعال و خدمات غیرحضوری روانپزشکی همانند آنچه وزارت بهداشت در تشخیص بیماران مبتلا به کرونا در سامانه ۴۰۳۰ انجام داد، باید شروع شود؛ چراکه به هر حال، جامعه از مرحله پاندمی عبور می‌کند، اما عوارض روان‌شناختی آن تا سال‌ها باقی می‌ماند و همین غفلت‌ها از عوارض روانی می‌تواند پیامدهای زیادی را همراه داشته باشد.
