«چند هفته پیش بود که پدرم را برای درمان کرونا به یکی از بیمارستان‌ها بردیم؛ پزشک دستور بستری داد و پس از گذشت چند روز، تجویز کورتون برای او آغاز شد، درست زمانی که امید پیدا کرده بودیم که حال پدر خوب می‌شود، به ما گفتند به بیماری "قارچ سیاه" مبتلا شده است اما ای کاش فاجعه تنها در همین حد بود!
به گزارش تسنیم شب گذشته تا ساعت 2 بامداد، همه شهر را به دنبال دارویی گشتیم که گفته می‌شود در کنترل و درمان قارچ سیاه اثربخش است؛ داروی «آمفوتریسین‌بی» که اگرچه گفته می‌شود وارد و در کشور تأمین شده اما می‌گویند دولتی آن، کم است؛ پس از ناامید شدن از پیدا کردن این دارو در داروخانه‌های بیمارستانی و سطح شهر، مجبور شدم در بازار سیاه به دنبال آن بگردم. پدرم هر روز باید 7 عدد از این آمپول‌ها را تزریق کند، 7 عددی که از دلال‌های بازار سیاه دارو به قیمت 40 میلیون تومان خریداری کردم!»
این صحبت‌های همراه یکی از بیماران است که در پی ابتلا به کرونا در یکی از بیمارستان‌های تهران بستری شده و سپس به "قارچ سیاه" مبتلا شده است.
قارچ سیاه چیست؟
خداکرمی، متخصص گوش و حلق و بینی به تسنیم می‌گوید: "موکورمایکوزیس" نوعی عفونت قارچی است؛ قارچ موکور (عامل ابتلا به بیماری قارچ سیاه) در محیط وجود دارد؛ این قارچ به طور طبیعی در انسان سالم مشکلی ایجاد نمی‌کند اما اگر فردی دچار نقص ایمنی شدید باشد و در معرض قارچ عامل این بیماری قرار بگیرد، به بیماری "قارچ سیاه" مبتلا می‌شود.
وی درباره علل ابتلا به این بیماری در اپیدمی کرونا می‌افزاید: "افرادی که به دلیل بیماری خود مجبور به مصرف کورتون با دوز بالا هستند، مستعد ابتلا به قارچ سیاه هستند!"
قارچ سیاه از کوری تا مرگ
این متخصص گوش و حلق و بینی درباره سخت بودن تشخیص این بیماری و لزوم درمان بیمار در "زمان طلایی" بیان می‌کند: "عمده بیماران مبتلا به قارچ سیاه، زمانی تشخیص داده شده یا به پزشک مراجعه می‌کنند که نیاز به تخلیه چشم یا جراحی وجود دارد؛ اگر در مراحل اولیه بیماری، فرد سریعاً به بیمارستان مراجعه کند، درمان دارویی و جراحی برای او شروع می‌شود تا این مشکل منجر به مرگ فرد نشود."
چرا بروز قارچ سیاه بیشتر شده؟
از زمان شیوع ویروس دلتا و افزایش شدت بیماری کرونا در کشور، شاهد افزایش مصرف و تجویز داروهای کورتونی هستیم؛ "دگزامتازون" یک کورتیکواستروئید یا به طور عامیانه کورتون است. کورتیکواستروئیدها بر عملکرد بسیاری از سلول‌ها در بدن اثر می‌گذارند و سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند و سبب مهار التهاب می‌شوند.
در دوران پاندمی کرونا به عنوان یک داروی مؤثر و پرکاربرد در کنار سایر داروهای درمانی جان بسیاری از بیماران را نجات داده است اما تجویز بیش از حد این داروها و عدم پایش منظم وضعیت بیماران، منجر به این شده که به دلیل سرکوب سیستم ایمنی توسط این دارو، برخی بیماران دچار مشکلاتی از قبیل ابتلا به قارچ سیاه شوند.
به گفته دکتر عاطفه عابدینی؛ دبیر کمیته علمی کشوری کووید 19، "مهم‌ترین دلیل بیماری قارچ سیاه تجویز بسیار زیاد کورتون است".
دستورالعمل کشوری برای تجویز کورتون ابلاغ شده و اینکه به بیماران چه میزانی داده شود مشخص شده است؛ بنابراین اگر بر اساس راهنماهای بالینی عمل شود، به نظر می‌رسد مشکل چندانی ایجاد نشود. عابدینی که شاغل در بیمارستان مسیح دانشوری است با ارائه مثالی گفته بود: "در ICU بزرگ بیمارستان مسیح دانشوری تهران تاکنون (اوایل شهریور ماه) قارچ سیاه نداشته‌ایم و تنها از بیمارانی که از سایر بیمارستان‌ها پذیرش کردیم چند مورد اندک بود. باید روی دوز کورتون تجدیدنظر کنیم و دوز بالا تجویز نکنیم؛ اگر مدیریت نکنیم، هر چقدر هم دارو بیاوریم باز هم کم خواهد بود."
دکتر مسعود مردانی؛ فوق تخصص بیماری‌های عفونی نیز درباره علت افزایش بروز قارچ سیاه در پیک پنجم بیماری اظهار داشته است بیماری قارچی مهاجم که بیشتر مخاط بینی و ریه را درگیر می‌کند و بیمارانی که کورتون با دوز بالا دریافت می‌کنند، ممکن است گرفتار این بیماری شوند؛ بیمارانی که در هند به دلیل کرونا در حد بالایی دگزامتازون دریافت کرده بودند، دچار بیماری قارچ سیاه شدند.
آمفوتریسین‌بی، دارویی که نیست
درمان بیماری قارچ سیاه عمدتاً به دارویی موسوم به "آمفورتریسین بی" نیاز دارد؛ دارویی که در قله پیک پنجم کرونا بسیار کمیاب شد و به گفته همراهان بیماران، در بازار آزاد به قیمت‌های میلیونی به فروش می‌رسید.
چهارم شهریور ماه بود که در پی افزایش شدید تعداد مبتلایان قارچ سیاه و کمبود این دارو در کشور، حیدر محمدی؛ مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو از پزشکان خواست تا زمان تامین این دارو، در نسخ بیماران مبتلا به قارچ سیاه، داروهای جایگزین را تجویز کنند و افزود که با توجه به افزایش مصرف فرآورده آمفوتریسین بی لیپوزومال در درمان بیماری‌های قارچی، طی 15 روز اخیر، این فرآورده معادل مصرف دو ماه کشور توزیع و عرضه شده است!
بعد از ورود محموله آمفوتریسین بی به کشور، این مقام مسئول اظهار داشت: "در گذشته میزان نیاز ماهانه کل کشور به این دارو تنها 8 الی 9 هزار عدد بود اما با افزایش موارد ابتلا به قارچ سیاه در بیماران مبتلا به کرونا دلتا، میزان مصرف 2 ماهه کشور طی یک هفته به اتمام رسید! سازمان غذا و دارو بلافاصله نسبت به واردات فوریتی این دارو اقدام و داروی مورد نیاز روز گذشته وارد کشور شده و پس از شناسه‌گذاری تحویل شرکت‌های پخش شد".
مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو خاطرنشان کرد که آمفوتریسین بی از روز نهم شهریور در داروخانه‌های منتخب سراسر کشور توزیع شده و در دسترس بیماران قرار دارد.
حالا در روزهای آخر شهریور ماه و در وضعیتی که پیک پنجم کرونا اندکی فروکش کرده است؛ برخی همراهان بیماران مبتلا به این عفونت قارچی پس از جستجوهای فراوان در تهران به در بسته خورده‌اند و روانه بازار سیاه دارویی شده‌اند! بازار سیاهی که اولاً مشخص نیست داروهای توزیع شده در آن، تقلبی باشند یا اصل؛ ثانیاً هزینه‌های جبران‌ناپذیر چند ده میلیونی به بیماران تحمیل می‌کند.
اذغان سازمان غذا و دارو به فروش داروی تقلبی در بازار آزاد با برچسب (لیبل) داروی اصلی!
پس از کمبود شدید این دارو در کشور، سازمان غذا و دارو طی اطلاعیه‌ای خبر داد: "متأسفانه طی هفته‌های اخیر، همزمان با کمبود مقطعی این دارو (آمفوتریسین) افراد سودجو مبادرت به فروش داروهای تقلبی با برچسب داروی اصلی و قیمت 10 تا 20 برابری می‌کردند که علاوه بر کلاهبرداری از خانواده بیماران، جان آنان را نیز به خطر می‌انداختند!"
این سازمان همچنین طی اطلاعیه جداگانه‌ای از ورود مستمر محموله‌های جدید دارو خبر داده بود اما حالا با گذشت چند هفته از این اطلاعیه‌ها، همراهان بیماران می‌گویند داروی تجویز شده از سوی پزشکان برای بیمار مبتلا به قارچ سیاه، موجود نیست یا کم است.
ضروری است به منظور مدیریت منابع، علاوه بر افزایش واردات این دارو، تجویز این اقلام با نهایت دقت و مطابق دستورالعمل‌های ابلاغی معاونت درمان انجام شود و دانشگاه های علوم پزشکی باید بر اجرای این راهنماهای الزامی نظارت کنند.
