چهارمحال و بختیاری قطب تولید ماهیان سردآبی در کشور محسوب می‌شود، اما این صنعت با چالش‌های بسیاری روبرو شده است، قطعا رشد و توسعه صنعت آبزی‌پروی در کشور به‌علت نیاز کشور به منبع پروتئین این ماده غذایی ارزشمند نیازمند توجه به زیرساخت‌ها بوده و در این حوزه نقش مراکز تحقیقاتی علمی و دانشگاهی در کاهش چالش‌ها و تقویت این صنعت نادیده گرفته شده است.
به گزارش ایسنا، مزارع شیلات در چهارمحال و بختیاری در برهه‌های مختلف تحت ثاثیر حوادثی مانند سیل، آلودگی نفتی، نشت پساب کارخانجات و آلودگی منابع آب، خشکسالی، کم‌آبی، بیماری‌های ویروسی و ... قرار گرفته‌اند و هر کدام از این مسائل باعث ضرر و زیان فراوان به تولیدکنندگان و پرورش‌دهندگان ماهی در استان شده است.
چهارمحال و بختیاری جزو استان‌های ساحلی در کشور محسوب نمی‌شود، اما ظرفیت‌های قابل توجهی در این استان برای توسعه صنعت آبزی‌پروری وجود دارد، پرورش ماهیان زینتی و پرورش ماهی در قفس در دریاچه سد کارون چهار نیز در این استان مورد توجه قرار گرفته است و می‌توان با توسعه آن علاوه بر افزایش تولید، اشتغالزایی نیز ایجاد کرد.
یکی از نکاتی که باید در توسعه صنعت آبزی‌پروری مورد توجه قرار داد، مسائل زیست‌محیطی است، باتوجه به اینکه مزارع پرورش ماهی ارتباط مستقیمی با منابع آبی دارند، اگر مسائل زیست‌محیطی در استفاده از دارو، غذا و پساب این مزارع مورد توجه قرار نگیرد، آسیب‌های غیرقابل جبرانی را به محیط‌زیست وارد می‌کند.
همچنین باتوجه به کاهش بارش‌ها و چالش کم‌آبی در چهارمحال و بختیاری می‌طلبد بحث افزایش بهره‌وری از منابع آبی در صنعت آبزی‌پروری مورد توجه جدی متولیان قرار بگیرد، تا علاوه بر تامین امنیت غذایی و رفع نیاز کشور به این ماده غذایی ارزشمند، منابع آبی و حفظ محیط‌زیست نیز از آسیب حفظ شود.
خشکسالی و کم‌آبی در چهارمحال و بختیاری موجب کاهش ۲۰ تا ۲۵ درصدی تولید ماهی در چهارمحال و بختیاری شد
رضا کریمی مدیر شیلات سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه بیماری VHS در سال‌های گذشته خسارات فراوانی را به مزارع پرورش ماهی در استان وارد کرد، اظهار کرد: در چند سال اخیر با تلاش‌های پرورش‌دهندگان در استان تولید ماهی به ۲۳ هزار و ۵۰۰ تن در سال رسید و اکنون در صدر تولید ماهیان سردآبی در کشور قرار داریم.
وی افزود: خشکسالی و کم‌آبی در چهارمحال و بختیاری موجب کاهش ۲۰ تا ۲۵ درصدی تولید ماهی در استان شد، طبق برنامه وزارت جهادکشاورزی باید سالانه ۲۰۰۰ تن افزایش تولید ماهی در استان داشته باشیم که با شرایط خشکسالی این کار بسیار دشوار است.
کریمی با بیان اینکه سالانه ۵۰۰ هزار قطعه ماهیان زینتی در چهارمحال و بختیاری تولید می‌شود، گفت: باتوجه به اینکه این عدد قابل توجه نیست، اما ظرفیت‌های خوبی در این استان برای پرورش ماهیان زینتی وجود دارد.
مدیر شیلات سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: سالانه ۴۰ میلیون قطعه بچه ماهی از تخم چش‌زده وارداتی در استان تولید می‌شود و مازاد نیاز به خارج از استان صادر می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در بخش شیلات ۳۵۰۰ اشتغال مستقیم و ۸۰۰۰ اشتغال غیرمستقیم در چهارمحال و بختیاری ایجاد شده است، یادآور شد: پرورش ماهی کاملا وابسته به منابع آبی روان است و خشکسالی کاهش مستقیم بر مسئله تولید خواهد گذاشت.
کریمی در خصوص بحث مکانیزاسیون مزارع پرورش ماهی در چهارمحال و بختیاری، توضیح داد: اولین بحث در تکمیل زیرساخت‌های این حوزه بحث اعتبار است، همچنین مکانیزاسیون نیازمند تامین برق بوده و نمی‌توان در مزارع مناطق دور دست این کار را انجام داد.
مدیر شیلات سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری نبود تشکل‌های صنفی آبزی‌پروری قوی در کشور و استان را از دیگر مشکلات حوزه پرورش ماهی عنوان کرد و افزود: تشکل‌هایی در کشور وجود دارد، اما این تشکل‌ها تاکنون هیچ نقشی در تصمیمات این حوزه مانند قیمت‌گذاری ماهی و بچه ماهی، نهاده و ... ندارند.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه آلودگی‌های پساب صنایع و آلودگی‌های نفتی به بخش اعظمی از مزارع پرورش ماهی در چهارمحال و بختیاری در سال‌های گذشته خسارت وارده کرده است، اظهار کرد: آلودگی نفتی منطقه سرخون ۱۴۰۰ تن ظرفیت برای تولید ماهیان سردآبی در استان را بلااستفاده کرده است و چشم‌انداز روشنی برای رفع آلودگی نفتی از این منطقه وجود ندارد، پساب کارخانه پتروشیمی لردگان نیز سال گذشته باعث تلفات ۲۰۰ تن ماهی شد و امکان تکرار این مسئله نیز وجود خواهد داشت.
کریمی با اشاره به ظرفیت علمی جهاددانشگاهی در کاهش مسائل و مشکلات حوزه آبزی‌پروری، گفت: این نهاد می‌تواند در بحث اصلاح نژاد ماهی قزل‌آلای رنگ‌کمان ورود پیدا کند، همچنین راهکارهایی برای تولید بچه ماهی‌های مقاوم به ویروس ارائه دهد.
مدیر شیلات سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری در پایان عنوان کرد: بحث فرآوری ماهی در این استان قوی نیست و عمده تولید به‌صورت خام‌فروشی از استان خارج می‌شود، بنابراین سود چندانی عاید تولیدکننده نمی‌شود.
مراکز علمی به بحث تولید داروهای اختصاصی برای صنعت آبزی‌پروری ورود کنند
محمد اسدی مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه اکثر داروهای اخصاصی موردنیاز در صنعت آبزی‌پروری در کشور وارداتی است، اظهار کرد: می‌توان با تولید بچه‌ماهی مولد ماهی مقاوم تولید کرد، ظرفیت خوبی در مراکز تحقیقاتی جهاددانشگاهی برای تولید آنتی‌بیوتیک و داروهای اختصاصی این صنعت در کشور وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه تراکم مزارع پرورش ماهی در چهارمحال و بختیاری بالا است، گفت: بنابراین بار میکروبی نیز بالتبع آن بالا می‌رود و روش‌های پرهزینه برای مقابله عموما جواب نمی‌دهد، باید از روش‌های کم هزینه برای کاهش تلفات ماهی در مزارع پرورش ماهی استفاده کرد.
اسدی بیان کرد: استفاده طولانی‌مدت از سموم برای کاهش تلفات و بیماری‌ها در مزارع پرورش ماهی باعث مقاومت انگل‌ها می‌شود، همچنین قیمت این سموم بالا است و رغبتی برای استفاده از این سموم وجود ندارد.
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری عنوان کرد: باید از روش‌های برای مبارزه با بیماری در مزارع پرورش ماهی استفاده کرد که برای محیط‌زیست آسیبی نداشته باشد.
وی در پایان گفت: یافته‌های علمی در حوزه‌های مختلف مانند دامپروری، دامداری و ... باید توسط خود محقق ترویج داده شود، همچنین این ترویج باید علمی و عمیق باشد، عموما دامداران و سایر تولیدکنندگان حوزه کشاورزی نمی‌دانند در مراکز تحقیقاتی چه می‌گذرد.
متاسفانه با انجام برخی اقدامات در حوزه آبزی‌پروری در حق محیط‌زیست جفا کرده‌ایم
احمد عرفان‌منش مدیر گروه پژوهشی فرآورده‌های بیولوژیک دامی جهاددانشگاهی در سفری که اخیرا به چهارمحال و بختیاری داشت با بیان اینکه در استان‌هایی که بحث آبزی‌پروی دنبال می‌شود، بالتبع آن تولیدکنندگان با مسائل و مشکلات مختلف دست و پنجه نرم می‌کنند، اظهار کرد: جهاددانشگاهی از سال ۱۳۶۹ فعالیت خود را با پژوهش‌های علمی در حوزه آبزی‌پروی آغاز کرده و فعالیت‌های مختلفی را در این حوزه انجام داده است.
وی ادامه داد: جهاددانشگاهی از سال ۱۳۸۴ وارد حوزه بهداشت و بیماری‌های مرتبط با حوزه آبزی‌پروری شد و از سال ۱۳۹۳ نیز بر روی بیماری‌های ویروس در این بخش متمرکز شده است.
عرفان‌منش با اشاره به تجارب گسترده جهاددانشگاهی در حوزه آبزی‌پروری، توضیح داد: این نهاد می‌تواند به مسائل و مشکلات حوزه آبزی‌پروری در استان‌ها ورود پیدا کرده و این چالش‌ها را تا حدودی با استفاده از ظرفیت پروژهشکده‌های این نهاد مرتفع کند.
مدیر گروه پژوهشی فرآورده‌های بیولوژیک دامی جهاددانشگاهی تاکید کرد: چهارمحال و بختیاری قطب تولید ماهیان سردآبی در کشور محسوب می‌شود، همچنین کارخانه فرادانه در این استان ۵۰ درصد خوراک موردنیاز ماهیان قزل‌آلا در کشور را تولید می‌کند که این ظرفیت‌ها می‌تواند به نحو احسن در بحث تامین پروتئین مورد استفاده قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه پساب مزارع شیلات ماهی در برخی از نقاط آلودگی‌های زیست‌محیطی بسیاری را برای منابع آبی و محیط‌زیست ایجاد کرده است، گفت: متاسفانه با انجام برخی اقدامات در حوزه آبزی‌پروری در حق محیط‌زیست جفا کرده‌ایم باید کنترل پساب این مزارع مورد توجه جدی قرار بگیرد.
عرفان‌منش بیان کرد: تغذیه، تراکم، کیفیت آب و میکروارگانیسم از جمله پارامترهای تاثیرگذار در بحث آبزی‌پروی است، اگر بتوانیم این پارامترها را کنترل کنیم بیماری و تلفات در مزارع پرورش ماهی کاهش پیدا می‌کند، باید بهره‌وری تغذیه در مزارع پرورش ماهی بالا برود تا به محیط‌زیست آسیب کمتری وارد شود.
