به گزارش صراط نیوز، در سال‌های اخیر، دانشگاه‌های ایران با چالش جدی کمبود بودجه در بخش تغذیه دانشجویی دست و پنجه نرم می‌کنند. تورم و افزایش مستمر هزینه‌های مواد اولیه و حقوق کارکنان، دانشگاه‌ها را مجبور به تخصیص بودجه‌های فزاینده‌ای به این بخش کرده است. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی این وضعیت را بحرانی‌تر نشان می‌دهد: ۱۷ درصد از بودجه دانشگاه‌ها صرف غذای دانشجویی می‌شود، رقمی بسیار بالاتر از میانگین کمتر از ۱۰ درصد در دانشگاه‌های جهان.
صندوق رفاه دانشجویی در سال ۱۴۰۳، ۷۵۰۰ میلیارد تومان (شامل ۶۰۰۰ میلیارد تومان از منابع عمومی و ۱۵۰۰ میلیارد تومان از منابع اختصاصی) برای تغذیه دانشجویان در نظر گرفت. اما محاسبات این صندوق نشان می‌دهد که نیاز واقعی به حدود ۹۱۲۰ میلیارد تومان می‌رسید. این یعنی کمبود ۱۶۲۰ میلیارد تومانی. برای جبران این کمبود، دانشگاه‌ها ناگزیر به استفاده از بودجه بخش‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی خود هستند. به بیان دیگر، حدود ۱۶۰۰ میلیارد تومان از بودجه‌ی اختصاص یافته به آموزش، پژوهش و فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها صرف تأمین هزینه‌های غذای دانشجویی شده است.
اخیراً اخباری مبنی بر حذف یارانه غذای دانشجویی از لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که نگرانی‌هایی را در میان دانشجویان ایجاد کرد. این اخبار بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر شده بود که در آن به عدم توجه به موضوع یارانه تغذیه دانشجویی در جدول ۱۴ بر خلاف رویه سنوات گذشته اشاره شده بود. برای روشن شدن ابعاد این موضوع به سراغ حسین نصیری مدیر گروه آموزش مرکز پژوهش‌های مجلس رفتیم.
سرنوشت تغذیه دانشجویی در بودجه ۱۴۰۴/ از افزایش ۲۰ همتی تا چالش‌های اجرایی
نصیری ضمن تکذیب حذف کامل یارانه غذای دانشجویی، توضیح داد: در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، صفحات ۳ و ۱۵، به حذف ردیف یارانه تقویت دانشجویی از جدول ۱۴ اشاره شده است. با توجه به آشنایی با قانون بودجه و بودجه‌ریزی، حذف این ردیف به معنای حذف کل اعتبارات تغذیه دانشجویی نیست. هر ساله مبالغی (حداکثر ۲۰۰ میلیارد تومان) به یارانه تقویت دانشجویی اختصاص می‌یافت که امسال و سال گذشته حذف شده و به سایر بخش‌ها مانند شیر مدارس اختصاص یافته است. دولت تعیین می‌کند که این منابع هدفمند کجا هزینه شوند.
وی افزود:، اما در بودجه ۱۴۰۴، تمامی دانشگاه‌ها (علوم پزشکی و وزارت علوم) ردیفی تحت عنوان «ارائه خدمات رفاهی به دانشجویان» در جدول پیوست تکمیلی دارند که بخش عمده آن تغذیه دانشجویی است. در وزارت علوم بیش از ۱۰ همت و در وزارت بهداشت نزدیک ۹ همت برای این بخش پیش‌بینی شده، در مجموع حدود ۲۰ همت. این نشان‌دهنده افزایش اعتبارات نسبت به سال گذشته، حداقل ۴۰ درصد، است. بنابراین، ادعای حذف اعتبارات نادرست است و حتی افزایش قابل‌توجهی داشته است.
مدیر گروه آموزش مرکز پژوهش‌های مجلس خاطرنشان کرد: تغذیه دانشجویی بخش مهمی از زندگی دانشجویی است و دانشگاه‌ها بخش اعظمی از بودجه خود را صرف آن می‌کنند، به‌خصوص با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه مانند روغن و برنج. این وضعیت در بلندمدت به دانشگاه‌ها آسیب جدی وارد می‌کند و نیازمند تدبیری است که هم کیفیت غذای دانشجویی حفظ شود و هم دانشگاه‌ها بتوانند به وظایف آموزشی و پژوهشی خود بپردازند. مصرف بهینه منابع بسیار اهمیت دارد و نیازمند یافتن منابع جدید است.
راهکاری برای کاهش هزینه‌ها/ صنعتی‌سازی آشپزخانه‌های دانشگاهی
یکی از راهکار‌های پیشنهادی برای کاهش هزینه‌ها، صنعتی‌سازی آشپزخانه‌های دانشگاهی است. آشپزخانه‌های صنعتی، بر اساس گزارش صندوق رفاه دانشجویی، به طور میانگین ۳۰ درصد بهره‌وری بالاتری نسبت به آشپزخانه‌های نیمه‌صنعتی و ۵۰ درصد بهره‌وری بالاتر از آشپزخانه‌های سنتی دارند. هزینه طبخ سه وعده غذا در آشپزخانه‌های صنعتی حدود ۱۲۰ هزار تومان، در حالی که در آشپزخانه‌های نیمه‌صنعتی به حدود ۲۲۰ هزار تومان می‌رسد.
با وجود ۶ آشپزخانه سنتی و ۳۵۸ آشپزخانه نیمه‌صنعتی در دانشگاه‌های تحت پوشش وزارت علوم، تبدیل این آشپزخانه‌ها به مدل صنعتی نیازمند سرمایه‌گذاری اولیه ۱۹۲ میلیارد تومانی است. اما این سرمایه‌گذاری می‌تواند در درازمدت با افزایش بهره‌وری و کاهش هدررفت، صرفه جویی قابل توجهی را به همراه داشته باشد. در نهایت، اصلاح نظام بودجه‌بندی و تأمین منابع پایدار برای تغذیه دانشجویی امری ضروری به نظر می‌رسد.
با این حال مسعود گنجی رئیس صندوق رفاه دانشجویان نیز به تسنیم می‌گوید: بودجه تغذیه دانشجویی هنوز به دانشگاه‌ها ابلاغ نشده و دانشگاه‌ها در حال حاضر از بودجه‌های داخلی خود برای تأمین هزینه‌های تغذیه استفاده می‌کنند. مبلغ پیش‌بینی شده برای بودجه تغذیه دانشجویی ۹ هزار و ۱۲۰ میلیارد تومان است که این مبلغ از دو منبع تأمین می‌شود؛ بخشی توسط دانشجویان و بخش دیگر از بودجه عمومی دولت.
از کمبریج تا مونیخ/ درس‌هایی از جهان برای تغذیه دانشجویی در ایران
در کنار بحث بودجه تعذیه دانشجویان و حواشی همیشگی آن، بد نیست بدانیم در بسیاری از کشور‌های پیشرفته، تغذیه دانشجویی امروز به عنوان یکی از ارکان اصلی حمایت از دانشجویان در نظر گرفته می‌شود و برای آن برنامه‌های مدونی نیز دارند. به طور مثال: دانشگاه کمبریج برنامه‌ای به نام “Healthy Eating Initiative” دارد که در آن وعده‌های غذایی سالم با قیمت‌های مناسب به دانشجویان ارائه می‌شود. یا دانشگاه تورنتو کانادا برنامه‌ای به نام “Food Bank” دارد که در آن دانشجویان می‌توانند کوپن‌های غذایی دریافت کنند و از آنها برای خرید مواد غذایی ضروری استفاده کنند. در دانشگاه مونیخ آلمان برنامه‌ای به نام “BAföG” وجود دارد که در آن کمک‌های مالی به دانشجویان ارائه می‌شود تا بتوانند هزینه‌های زندگی خود، از جمله تغذیه، را تأمین کنند. در دانشگاه آکسفورد نیز برنامه‌ای به نام “Healthy Living Programme” راه اندازی شده که در آن دانشجویان می‌توانند در کارگاه‌های تغذیه سالم شرکت کنند و از مشاوره‌های تخصصی بهره‌مند شوند.
برنامه‌های حمایت از تغذیه دانشجویی در کشور‌های پیشرفته نشان می‌دهد که این موضوع نه تنها به بهبود کیفیت زندگی دانشجویان کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در افزایش رضایت و موفقیت تحصیلی آنها دارد. با الهام‌گیری از این تجربیات، دانشگاه‌های ایران نیز می‌توانند با طراحی و اجرای برنامه‌های مشابه، به بهبود وضعیت تغذیه دانشجویان و کاهش فشار مالی بر آنها کمک کنند.
در آخر...
اگرچه اخباری مبنی بر حذف یارانه غذای دانشجویی نگرانی‌هایی را ایجاد کرده بود، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که اعتبارات تغذیه دانشجویی در بودجه ۱۴۰۴ نه تنها حذف نشده، بلکه افزایش نیز یافته است. با این حال، مشکلات مربوط به کمبود اعتبارات و افزایش هزینه‌ها و حتی کیفیت پایین غذای دانشجویی همچنان به قوت خود باقی است و نیازمند راهکار‌های اساسی و بلندمدت است.
در حقیقت یارانه غذای دانشجویی یکی از مهم‌ترین حمایت‌های رفاهی برای دانشجویان است که در سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی مواجه شده است و برای بهبود این وضعیت، نیاز به افزایش اعتبارات، بهبود مدیریت منابع و ارائه حمایت‌های بیشتر است. با توجه به اهمیت این موضوع، انتظار می‌رود که مسئولین و سیاست‌گذاران به این موضوع توجه بیشتری کرده و راهکار‌های مناسبی برای حل مشکلات موجود ارائه دهند.
