صراط: مرگ تلخ پلنگ شیراز در روزهای پایانی سال 93، آغازی بر سریال تراژیکِ "هر 5 روز، مرگ یک پلنگ ایرانی" بود تا جایی که امروز ششمین پلنگ ایرانی هم تلف شد.
پس از مرگ پلنگ شیراز بر اثر تصادف و درمان ناشیانه، کشتار بیرحمانه پلنگ بردسیر کرمان پس از زیر گرفتن با وانت، مرگ پلنگ کازورن بر اثر برخورد با خودروهای عبوری، مرگ پلنگ پشتکوه فارس بر اثر تغذیه از طعمه مسموم و کشتار وحشیانه پلنگ ایلام، پلنگ مسموم تربت جام ششمین، پلنگی است که طی یک ماه گذشته از بین می‌رود.
پلنگ مسموم شده، هنگام بالا رفتن از یک دره در حاشیه روستای چشم آزاد در شهرستان تربت جام توان خود را از دست داده، چند متر بر خلاف جهت شیب روی زمین کشیده شده و سپس تلف شده است.
ایمان معماریان، دامپزشک حیات وحش در گفت‌وگو با خبرنگار گروه جامعه خبرگزاری فارس، بررسی عوامل اتلاف 6 قلاده پلنگ طی یک ماه گذشته را با مرگ پلنگ شیراز در روزهای پایانی سال 93 آغاز کرد و گفت: ماده پلنگ جوان پارک ملی بمو واقع در استان فارس که در مرحله اول قربانی تصادف و در مرحله دوم قربانی سهل انگاری و بی مسئولیتی دانشکده دامپزشکی شیراز و سازمان حفاظت محیط زیست شد هرچند تجربه ای بسیار تلخ بود، می‌توانست درصورت توجه مسئولین، از تکرار حوادث ناگوار مشابه جلوگیری کند. اما متاسفانه این تجربه هم مورد بی توجهی قرار گرفت.
معماریان با اشاره به اینکه تصادفات جاده ای از عوامل اصلی اتلاف گونه های باارزش جانوری در جاده ها هستند تاکید کرد: "در محدوده پارکهای ملی و همچنین داخل آنها نباید جاده ای عبور کند و اگر به بنا به دلایلی این جاده سازی صورت گرفته باید مانند کشورهای اروپایی و آمریکایی در این جاده ها نکات ایمنی از قبیل محدودیت سرعت شدید و ممنوعیت پیاده شدن از اتومبیل اعمال شود. فنس کشی جاده، احداث زیرگذر و روگذر با ظاهری شبیه بافت منطقه برای عبور حیوانات الزامیست."
این دامپزشک افزود: با توجه به وضعیت بحرانی تصادفات جاده ای حتی نیاز است در جاده های مناطق آزادی که احتمال عبور حیوانات می‌رود، محدودیت سرعت اعمال شده و تابلوی هشدار نصب گردد.
معماریان در توضیح علت مرگ پلنگ شیراز گفت: اقدامات تشخیصی غلط برای این پلنگ مصدوم، درمان غلط را به دنبال داشت. متاسفانه تنها رادیوگرافی که از این حیوان در دانشکده دامپزشکی شیراز گرفته شده بود رادیوگراف از محوطه شکمی بود حال آنکه بعد از آسیبهای تروماتیک متعاقب تصادفات گرفتن رادیوگراف از جمجمه و قفسه سینه است برای مشخص شدن خونریزی داخلی الزامی است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه عمل جراحی فک برای این پلنگ مصدوم، اورژانس نبود گفت: "حیوانات با چنین شکستگی‌هایی قادرند به تعذیه و زندگی عادی خود ادامه دهند تا زمانیکه شکستگی تدریجا ترمیم شود. متاسفانه علاوه براینکه در انجام این عمل در ساعات اولیه تصادف تعجیل صورت گرفت، برای ترمیم مفصل فک شکسته، پین را به اشتباه از ریشه دندان رد کردند و مشکل فک حیوان به این شکل با آسیب شدید به اعصاب دندان، جدی تر شد. متاسفانه حتی بعد از این عمل جراحی ناموفق نتیجه را با گرفتن یک رادیوگراف چک نکردند تا متوجه اشتباه شده و پین را خارج کنند. زمانی که پلنگ به تهران رسید، لب و لثه هایش توسط پین پاره شده و بخیه های فک و زبان باز شده بود."
معماریان درباره انتقال پلنگ شیراز به تهران اظهار داشت: بارها از مسئولین سازمان حفاظت محیط زیست تلفنی درخواست کردم پس از انتقال پلنگ به تهران یک روز دست نگه دارند تا هم وضعیت پلنگ تثبیت شود و هم من از سفر بازگردم. حتی دکتر رستمی رییس وقت دانکشده دامپزشکی هم از مسئولان خواسته بود کمی صبر کنند. اما صبح زود که پلنگی را که تازه به پردیسان رسیده بود فورا پس از شلیک دارت بیهوشی به دانشکده دامپزشکی منتقل کردند که متاسفانه بر اثر استفاده ناشیانه از داروی بیهوشی در دو مرحله (پردیسان و دانشکده دامپزشکی) حیوان تلف شد.
این دامپزشک که مسئولیت کالبدگشایی پلنگ شیراز را به عهده داشت با اشاره به ذخیره چربی بالای حیوان تاکید کرد: علیرغم اینکه حیوان به علت درد شدید ناشی از فرو رفتن پین در ریشه های دندانش مدتها غذا نخورده بود اما بنیه خوبی داشت و علت اصلی مرگش بیهوشیهای مکرر و تزریق بیش از حد کروتون بود. متاسفانه باید بگویم اگر حیوان پس از تصادف به حال خود رها شده بود به احتمال زیاد امروز زنده بود.
معماریان در پاسخ به این سوال که تجربه مرگ پلنگ شیراز می‌تواند از تکرار حوادث مشابه جلوگیری کند، گفت: وقتی رقابت منفی به وجود می آید ترجیح می‌دهیم از تجربیات و کمک دیگران استفاده نکنیم. متاسفانه جو رقابتی بین ایجاد شده بین دانشگاه تهران و شیراز ممکن است این بار تا جایی پیش رود که حتی موارد مشابه را به تهران اطلاع هم ندهند.
معماریان در ادامه با اشاره به اینکه پس از مرگ پلنگ شیراز از ابتدای سال جاری به ازای هر 5 روز شاهد مرگ یک قلاده پلنگ بوده ایم دومین علت عمده کشتار پلنگها را چرخه معیوب پرورش دام در مناطق حفاظت شده و زیستگاه پلنگ، حمله پلنگ به دامها و انتقام دامدار خسارت دیده از پلنگ مهاجم دانست و راه حل کوتاه مدت این معضل را مداخله شرکتهای بیمه عنوان کرد و گفت: "سازمان حفاظت محیط زیست باید بکوشد شرکتهای بیمه گذار را برای بیمه کردن دامها در برابر حمله پلنگ (همانگونه که درباره یوز عملی شده) تشویق کند تا با استفاده از کارشناسان متخصص، در صورت اثبات آسیب رساندن پلنگ به دامها، خسارت به دامداران پرداخت شود.
معماریان راه حل میان مدت و بلند مدت برای حل این مشکل را به ترتیب آگاه‌سازی جوامع محلی و تغییر سیستم دامپروری دانست و عنوان کرد: در صورتی‌که سیستم دامپروری، صنعتی شود و از دامهایی با نژاد خاص که دارای ضریب تولید بالاتر گوشت، شیر و پشم بر اساس میزان علوفه هستند استفاده شود، سیستم علوفه دهی صنعتی مانع آسیب دامها به چراگاه ها و زیستگاه ها خواهد شد. مادامی که برای چرای دامها به دنبال علوفه رایگان، منابع طبیعی و زیستگاه ها را تخریب میکنیم نه تنها عمر پلنگها و یوزهای باقی مانده را برای حفاظت از دامهایمان با استفاده از سم، تله و شلیک گلوله، کوتاهتر میکنیم بلکه باعث انتقال انواع بیماریها به حیات وحش و از طرفی به دلیل نبود کنترل سازمان دامپزشکی سبب انتقال بیماریهای مشترک و انگلها به انسان می‌شویم.
این دامپزشک در پایان برای قطعی شدن علت مرگ دو پلنگ مسموم در تربت جام و پشتکوه فارس پیشنهاد داد جسد این دو پلنگ، کالبدگشایی و نوع سم مشخص شود.
پس از مرگ پلنگ شیراز بر اثر تصادف و درمان ناشیانه، کشتار بیرحمانه پلنگ بردسیر کرمان پس از زیر گرفتن با وانت، مرگ پلنگ کازورن بر اثر برخورد با خودروهای عبوری، مرگ پلنگ پشتکوه فارس بر اثر تغذیه از طعمه مسموم و کشتار وحشیانه پلنگ ایلام، پلنگ مسموم تربت جام ششمین، پلنگی است که طی یک ماه گذشته از بین می‌رود.
پلنگ مسموم شده، هنگام بالا رفتن از یک دره در حاشیه روستای چشم آزاد در شهرستان تربت جام توان خود را از دست داده، چند متر بر خلاف جهت شیب روی زمین کشیده شده و سپس تلف شده است.
ایمان معماریان، دامپزشک حیات وحش در گفت‌وگو با خبرنگار گروه جامعه خبرگزاری فارس، بررسی عوامل اتلاف 6 قلاده پلنگ طی یک ماه گذشته را با مرگ پلنگ شیراز در روزهای پایانی سال 93 آغاز کرد و گفت: ماده پلنگ جوان پارک ملی بمو واقع در استان فارس که در مرحله اول قربانی تصادف و در مرحله دوم قربانی سهل انگاری و بی مسئولیتی دانشکده دامپزشکی شیراز و سازمان حفاظت محیط زیست شد هرچند تجربه ای بسیار تلخ بود، می‌توانست درصورت توجه مسئولین، از تکرار حوادث ناگوار مشابه جلوگیری کند. اما متاسفانه این تجربه هم مورد بی توجهی قرار گرفت.
معماریان با اشاره به اینکه تصادفات جاده ای از عوامل اصلی اتلاف گونه های باارزش جانوری در جاده ها هستند تاکید کرد: "در محدوده پارکهای ملی و همچنین داخل آنها نباید جاده ای عبور کند و اگر به بنا به دلایلی این جاده سازی صورت گرفته باید مانند کشورهای اروپایی و آمریکایی در این جاده ها نکات ایمنی از قبیل محدودیت سرعت شدید و ممنوعیت پیاده شدن از اتومبیل اعمال شود. فنس کشی جاده، احداث زیرگذر و روگذر با ظاهری شبیه بافت منطقه برای عبور حیوانات الزامیست."
این دامپزشک افزود: با توجه به وضعیت بحرانی تصادفات جاده ای حتی نیاز است در جاده های مناطق آزادی که احتمال عبور حیوانات می‌رود، محدودیت سرعت اعمال شده و تابلوی هشدار نصب گردد.
معماریان در توضیح علت مرگ پلنگ شیراز گفت: اقدامات تشخیصی غلط برای این پلنگ مصدوم، درمان غلط را به دنبال داشت. متاسفانه تنها رادیوگرافی که از این حیوان در دانشکده دامپزشکی شیراز گرفته شده بود رادیوگراف از محوطه شکمی بود حال آنکه بعد از آسیبهای تروماتیک متعاقب تصادفات گرفتن رادیوگراف از جمجمه و قفسه سینه است برای مشخص شدن خونریزی داخلی الزامی است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه عمل جراحی فک برای این پلنگ مصدوم، اورژانس نبود گفت: "حیوانات با چنین شکستگی‌هایی قادرند به تعذیه و زندگی عادی خود ادامه دهند تا زمانیکه شکستگی تدریجا ترمیم شود. متاسفانه علاوه براینکه در انجام این عمل در ساعات اولیه تصادف تعجیل صورت گرفت، برای ترمیم مفصل فک شکسته، پین را به اشتباه از ریشه دندان رد کردند و مشکل فک حیوان به این شکل با آسیب شدید به اعصاب دندان، جدی تر شد. متاسفانه حتی بعد از این عمل جراحی ناموفق نتیجه را با گرفتن یک رادیوگراف چک نکردند تا متوجه اشتباه شده و پین را خارج کنند. زمانی که پلنگ به تهران رسید، لب و لثه هایش توسط پین پاره شده و بخیه های فک و زبان باز شده بود."
معماریان درباره انتقال پلنگ شیراز به تهران اظهار داشت: بارها از مسئولین سازمان حفاظت محیط زیست تلفنی درخواست کردم پس از انتقال پلنگ به تهران یک روز دست نگه دارند تا هم وضعیت پلنگ تثبیت شود و هم من از سفر بازگردم. حتی دکتر رستمی رییس وقت دانکشده دامپزشکی هم از مسئولان خواسته بود کمی صبر کنند. اما صبح زود که پلنگی را که تازه به پردیسان رسیده بود فورا پس از شلیک دارت بیهوشی به دانشکده دامپزشکی منتقل کردند که متاسفانه بر اثر استفاده ناشیانه از داروی بیهوشی در دو مرحله (پردیسان و دانشکده دامپزشکی) حیوان تلف شد.
این دامپزشک که مسئولیت کالبدگشایی پلنگ شیراز را به عهده داشت با اشاره به ذخیره چربی بالای حیوان تاکید کرد: علیرغم اینکه حیوان به علت درد شدید ناشی از فرو رفتن پین در ریشه های دندانش مدتها غذا نخورده بود اما بنیه خوبی داشت و علت اصلی مرگش بیهوشیهای مکرر و تزریق بیش از حد کروتون بود. متاسفانه باید بگویم اگر حیوان پس از تصادف به حال خود رها شده بود به احتمال زیاد امروز زنده بود.
معماریان در پاسخ به این سوال که تجربه مرگ پلنگ شیراز می‌تواند از تکرار حوادث مشابه جلوگیری کند، گفت: وقتی رقابت منفی به وجود می آید ترجیح می‌دهیم از تجربیات و کمک دیگران استفاده نکنیم. متاسفانه جو رقابتی بین ایجاد شده بین دانشگاه تهران و شیراز ممکن است این بار تا جایی پیش رود که حتی موارد مشابه را به تهران اطلاع هم ندهند.
معماریان در ادامه با اشاره به اینکه پس از مرگ پلنگ شیراز از ابتدای سال جاری به ازای هر 5 روز شاهد مرگ یک قلاده پلنگ بوده ایم دومین علت عمده کشتار پلنگها را چرخه معیوب پرورش دام در مناطق حفاظت شده و زیستگاه پلنگ، حمله پلنگ به دامها و انتقام دامدار خسارت دیده از پلنگ مهاجم دانست و راه حل کوتاه مدت این معضل را مداخله شرکتهای بیمه عنوان کرد و گفت: "سازمان حفاظت محیط زیست باید بکوشد شرکتهای بیمه گذار را برای بیمه کردن دامها در برابر حمله پلنگ (همانگونه که درباره یوز عملی شده) تشویق کند تا با استفاده از کارشناسان متخصص، در صورت اثبات آسیب رساندن پلنگ به دامها، خسارت به دامداران پرداخت شود.
معماریان راه حل میان مدت و بلند مدت برای حل این مشکل را به ترتیب آگاه‌سازی جوامع محلی و تغییر سیستم دامپروری دانست و عنوان کرد: در صورتی‌که سیستم دامپروری، صنعتی شود و از دامهایی با نژاد خاص که دارای ضریب تولید بالاتر گوشت، شیر و پشم بر اساس میزان علوفه هستند استفاده شود، سیستم علوفه دهی صنعتی مانع آسیب دامها به چراگاه ها و زیستگاه ها خواهد شد. مادامی که برای چرای دامها به دنبال علوفه رایگان، منابع طبیعی و زیستگاه ها را تخریب میکنیم نه تنها عمر پلنگها و یوزهای باقی مانده را برای حفاظت از دامهایمان با استفاده از سم، تله و شلیک گلوله، کوتاهتر میکنیم بلکه باعث انتقال انواع بیماریها به حیات وحش و از طرفی به دلیل نبود کنترل سازمان دامپزشکی سبب انتقال بیماریهای مشترک و انگلها به انسان می‌شویم.
این دامپزشک در پایان برای قطعی شدن علت مرگ دو پلنگ مسموم در تربت جام و پشتکوه فارس پیشنهاد داد جسد این دو پلنگ، کالبدگشایی و نوع سم مشخص شود.
