به گزارش فارس 22 خرداد ماه یا ۱۲ ژوئن روز جهانی مبارزه با کار کودک است به همین دلیل با حبیب اله فرید، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در این باره به گفتگو نشستیم.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور معتقد است ۷۰ درصد از کودکان متکدی در تهران غیرایرانی و غیرمجازند به همین دلیل قدری باید سیستمی به موضوع نگاه کنیم. این اوضاع کنترل نمی‌شود مگر اینکه این کودکان سروسامان بگیرند. همین امروز یک کودک به راحتی می‌تواند از کشور خود به تهران بیاید. سؤالم این است اگر این کودک حامل ویروس فلج اطفال باشد، چون در کشورهایشان کنترل خاصی نیست چه کسی پاسخگوست در حالی که نظام سلامت در کشور اینقدر هزینه کرده است. پس باید جنبه‌های امنیتی و سلامت را هم ببینیم.
* آیا این کودکان اتباع که برای کار به تهران می‌آیند، قرنطینه نمی‌شوند؟
فرید: باید در ورود به کشور قرنطینه اتفاق بیفتد و باید حواسمان باشد که از نظر سلامت قابل رهگیری باشند تا مبادا حامل بیماری باشند و شرایط را سخت کنند. آن‌ها می‌گویند، چون شهرداری به کودکان زیر ۱۸ سال و متکدی کاری ندارند پس بهتر است این کودکان به سطح خیابان بیایند و هر کسی هم که از آن‌ها سوالی بپرسد می‌گویند غیرایرانی هستیم. این باند‌ها معمولاً می‌دانند که چه کنند تا درآمد بیشتری عایدشان شود.
* این هشدار وجود دارد که کودکان از سطح خیابان به کارگاه‌های زیرزمینی و مکان‌هایی آورده شوند که قابل مشاهده و دسترس نباشند در نتیجه خطرات بیشتری آن‌ها را تهدید کند؟
فرید: این نگرانی وجود دارد، اما از چند سال پیش مطالعه‌ای را در ۱۰ تا ۱۵ کشور دنیا انجام دادیم و در ایران نشان داد که ۹۴ درصد این کودکان با خانواده خود زندگی می‌کنند و طبق آخرین آمار فقط والدین ۵ تا ۸ خانواده از کودکان غیرایرانی شناسایی نشدند بقیه خانواده‌هایشان برای گرفتن فرزندشان آمدند و حکم قاضی هم داشتند. به همین دلیل است که می‌گویم توانمندی کودکان در کنار خانواده اهمیت دارد. به همین دلیل مراکز حمایتی کودک و خانواده را در ۱۷ نقطه از تهران و ۵۰ نقطه در کشور راه‌اندازی کرده‌ایم.
سیاست ما این است مددکاری کنیم و در جا‌هایی که خانواده صلاحیت ندارد گاهی همان بار اول سلب حضانت کنیم و گاهی که نیاز به کمک دارند به خانواده کمک کنیم. به مردم هم باید بگوییم به این کودکان پولی ندهند، گاهاً سر چهارراه‌ها می‌روم و می‌بینم که کمتر از خودرو‌ها و مردم کمک پولی به این کودکان می‌کنند، باید کمک‌ها هدفمند شود این نگرانی وجود دارد که با نگاه قهرآمیز اگر فقط جلو برویم ممکن است سوءاستفاده‌هایی از این کودکان شود.
*درآمد پرسود هر متکدی چقدر است؟
فرید: سودی که این کودکان در خیابان‌ها می‌برند در کارگاه‌ها نمی‌برند، شاید روزی ۵ تا ۱۰ هزار تومان در کارگاه‌ها عایدشان شود، اما در خیابان‌ها ۷۰ تا ۱۰۰ هزار تومان روزانه درآمد دارند. از طرفی وزارت کار هم باید بر روی این کارگاه‌هایی که تابلو ندارند و زیرزمینی هستند نظارت بیشتری کند، برخی از خانه‌ها وجود دارد که کودکان تا ۱۲ ساعت در یک جای نمور و غیراستاندارد روی دار قالی کار می‌کنند تازه این بهترین حالتش است.
* جدیداً هم که در شرکت‌های پسماند زباله کار می‌کنند.
فرید: بله، باید بر این شرکت‌ها هم نظارت کنیم، آیین‌نامه ساماندهی را باید به خوبی اجرا کنیم و اداره اتباع هم پای کار بیاید.
* عاقبت کودکان غیرایرانی که جمع‌آوری می‌شوند چه می‌شود؟
فرید: تحویل خانواده‌هایشان داده‌ایم، اما حتماً اداره اتباع با خانواده این کودکان که اگر مجاز هستند باید هماهنگی‌های لازم را بکند و اگر هم غیرمجازند که بحث ورود غیرمجاز مطرح می‌شود. در بحث خانواده‌های مجاز تذکر و حمایت باید انجام شود تا اگر مجدد کودکان مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند قاضی پرونده بحث سلب حضانت را اجرا کند.
اغلب کودکان کار از خانواده‌ای با درآمد پایین هستند بنابراین باید کاری کرد تا خانواده‌های فقیر، زنان بدسرپرست و دارای فرزند معلول، کودک خود را برای تامین معیشت به بیرون نفرستند و بتوانیم این خانواده‌ها را حمایت کنیم.
چراکه نگرانیم در صورت بروز رفتار‌های جبرآمیز، برخی والدین این کودکان را به سمت کارگاه‌های زیرزمینی ببرند. کارگاه‌های کاری که مجوز ندارند و قابل رویت هم نیستند.
* برآوردی از تعداد کودکان کار در دست است؟
فرید: شناسایی کودکان کار و خیابانی سخت است و با این حال، وجود ۷۰ هزار کودک خیابانی برآورد می‌شود. البته نباید فراموش کنیم که در تهران حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد کودکان کار غیرایرانی هستند و در کل کشور حدود ۵۰ درصد کودکان کار ایرانی نیستند.
هربار یک اسم و کدملی را بیان می‌کنند و ما بدنبال آن هستیم تا با توجه به شکل ظاهری کودک یک کد برای او درنظر بگیریم.
بار‌ها مشاهده شده است کودکی در تهران با یک نام و کدملی پذیرش و بعد از چندماه همان کودک با نام دیگر در شهری دیگر پذیرش شده است.
* از طرح جذب کودکان کار بگویید؟
فرید: در سه ماهه اول سال گذشته حدود ۱۲۰۰ کودک کار را جذب کرده‌ایم که البته بسیاری از آن‌ها به خانواده بازگشته و تعداد کمی از آن‌ها به مراکز بهزیستی رفته اند. در ماه‌های ابتدایی سال ۹۶، حدود ۱۶۰ کودک در مراکز شبه خانواده پذیرش شدند. این‌ها کودکان کاری هستند که دارای خانواده‌های فاقد صلاحیت اند.
مراکز یاسر، شهدای افسریه و بعثت نیز مراکزی هستند که در استان تهران در جریان طرح جذب و ساماندهی کودکان کار و خیابان، کودکان را پذیرش کردند و در این مراکز خدمات آموزشی، بهداشتی و یک وعده غذایی گرم به این کودکان ارائه می‌شود.
در تهران به طور میانگین سالانه حدود ۱۳۰۰ کودک خیابانی از خدمات ما بهره می‌گیرند که ممکن است به مدت چند شبانه‌روز یا چند ماه در مراکز اقامتی ما نگهداری شوند.
*تعداد مراکز نگهداری کودکان کار کفایت می‌کند؟
فرید: در حال حاضر ۳۸ مرکز روزانه و ۳۱ مرکز شبانه برای نگهداری از این کودکان طی سال‌های اخیر ایجاد شده، به‌طوری‌که در یکی دوسال گذشته، ۶ هزار کودک کار و خیابان در مراکز شبانه و بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ کودک در مراکز روزانه پذیرش شده‌اند.
برخی از این کودکان، قاچاق و ناخواسته قربانی می‌شوند و نمی‌توان برای همه کودکان کار و خیابان نسخه واحد پیچید، چون ۹۰ درصد آنان با اقوام خود زندگی می‌کنند؛ و به طور کلی ضمن احترام گذاشتن به کودک نباید اجازه دهیم این افراد توسط هیچ گروه و یا باندی مورد سوء استفاده قرار بگیرند.
