بر اساس اعتقادات شیعیان، امامان معصوم (ع) از علم غیب برخوردار بودند، اما یکی از شبهاتی که در این باره مطرح می‌شود، نفی علم غیب از سوی امامان است. به طوری که از محمد بن عمر بن عبدالعزیز کَشّی، یکی از علمای شیعه نقل شده است که امام صادق (ع) فرمودند: به خدا قسم من علم غیب ندارم و اگر داشتم، زمین خوبی را برای خود برمی‌داشتم.
در آستانه شهادت امام صادق (ع) برای پاسخ به این شبهه با حجت‌الاسلام محمد فرضی‌پوریان از اساتید حوزه و دانشگاه گفت‌وگو کردیم.
فرضی‌پوریان با بیان اینکه روش دشمن در برابر اعتقادات شیعه، پیدا کردن یک روایت از گوشه و کنار کتب روایی است، اظهار داشت: دشمنان با استفاده از این روایات، به اعتقادات ناب شیعه اشکال وارد می‌کنند.
ائمه معصومین (ع) دارای علم غیب هستند
وی افزود: متاسفانه آنان بدون اینکه روایت را تحلیل کنند و سند آن را نیز در نظر بگیرند و بررسی کنند که آیا علمای علم حدیث آن را پذیرفته‌اند یا خیر، سخن خود را گفته و مطلب را به نحوی جلوه می‌دهند که مخاطب فکر کند آنچه بیان شده از مسلمات شیعه است، در حالی‌که آنچه بیان داشته‌اند، چه بسا تنها متکی به یک روایت ضعیف باشد.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه شیعه معتقد است ائمه معصومین (ع) دارای علم غیب هستند، خاطرنشان کرد: مرحوم محمد بن عمر بن عبدالعزیز کَشّی در رجال خود نقل می‌کند که امام صادق (ع) فرمودند: «به خدای یکتا که جز او خدایی نیست، سوگند که من غیب نمی‌دانم، خدا مرا درباره رفتگانم اجر و پاداش ندهد و زندگی‌ام را مبارک نگرداند، اگر من چنین چیزی گفته باشم»، حضرت در حالی‌که اینگونه اظهار برائت می‌کرد، سپس فرمود: «باغی بین من و عبدالله بن الحسن به شراکت بود که تقسیم کردیم، قسمت هموار و خوب آن زمین به او رسید و قسمت سنگلاخ به من؛ اگر من علم غیب داشتم هر آینه آن قسمت هموار را برمی‌داشتم».
روایت نداشتن علم غیب امام صادق (ع) با سایر روایات معتبر در تعارض است
حجت‌الاسلام فرضی پوریان افزود: درباره این روایت و بحث علم غیب امام صادق (ع) باید گفت که اولا این روایت با روایات فراوانی که در اکثر کتب روایی شیعه نقل شده و مضمون آن‌ها این است که ائمه اطهار (ع) علم غیب داشته‌اند، در تعارض است و با یک روایت نمی‌توان آن همه روایت را کنار گذاشت.
وی در ادامه درباره داشتن علم غیب ائمه اطهار (ع) تصریح کرد: امام صادق (ع) فرمودند: «به خدا که من کتاب خدا را از آغاز تا پایانش می‌دانم، چنان که گویى در کف دست من است، در قرآن است خبر آسمان و خبر زمین و خبر گذشته و خبر آینده»؛ یا در روایت دیگری فرمودند: «من آنچه در آسمان‌ها و زمین است، مىدانم و آنچه در بهشت و دوزخ است مىدانم و گذشته و آینده را مىدانم».
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه این روایت تنها در کتاب رجال «کَشّی» نقل شده است،گفت: در هیچ کتاب قدیمی دیگری چنین روایتی نیست و هیچ کدام از محدثان عصر او یا حتی بعد از ایشان نیز آن را نقل نکرده‌اند، بنابراین از حیث اعتبار، ضعیف است.
ممکن است امام صادق (ع) در محفلی تقیه کرده و علم غیب خود را انکار کرده باشد
وی درباره سند روایت مطرح شده درباره نفی علم غیب امام صادق (ع) تصریح کرد: سندی که چنین روایتی در آن است، اینگونه آورده: «أَحْمَدُ بْنُ عَلِیٍّ الْقُمِّیُّ السَّلُولِیُّ، قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ صَفْوَانَ، عَنْ عَنْبَسَةَ بْنِ مُصْعَبٍ، قَالَ، قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع)»، نفر اول «أَحْمَدُ بْنُ عَلِیٍّ الْقُمِّیُّ السَّلُولِیُّ» مجعول است و هیچ مدح و ذمی ندارد. بر همین اساس، روایت ضعیف محسوب می‌شود و با یک روایت ضعیف نمی‌توان روایات بسیاری را که چندین سند صحیح دارند، کنار زد.
حجت‌الاسلام فرضی پوریان با بیان اینکه معمولا اینگونه روایات حمل بر تقیه می‌شوند، گفت: اگر هم بپذیریم که این سخن از امام صادق (ع) صادر شده، می‌گوییم حتما در آن مجلس جاسوسی از خلیفه وجود داشته و قصد تخریب حضرت را داشته، لذا حضرت در مقام تقیه بوده و علم غیب خود را انکار کرده است، تا مدرکی برای آنان وجود نداشته باشد.
