فروردین ماه امسال (۱۴۰۰) مذاکرات احیای برجام با حضور هیأت‌های ایران و ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) و بعد از نشستی مجازی در ۱۳ فروردین ماه و توافق برای ادامه مذاکرات به صورت حضوری، در گرندهتل شهر وین پایتخت اتریش آغاز شد. از سوی دیگر ۱+۴ نیز گفت‌وگوهایی را با آمریکایی‌ها صورت دادند. از آن زمان ۶ دور مذاکره برگزار شده و شهر وین از ۲۲ خرداد ماه تا یکشنبه ۳۰ خرداد ماه (دو روز بعد از برگزاری دور سیزدهم انتخابات ریاست جمهوری در ایران) به مدت ۹ روز میزبان دور ششم این مذاکرات بود.
«سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیأت ایرانی شرکت کننده در مذاکرات ۳۰ خرداد ماه در پایان این دور از مذاکرات در اظهاراتی با بیان اینکه ملاک ما رسیدن به یک توافق خوب است، درباره روند مذاکرات گفت: به اواخر کار نزدیک شدیم، ولی مسیر باقی‌مانده ساده نخواهد بود.
از زمان پایان دور ششم مذاکرات تاکنون شاهد اظهارنظراتی از سوی اروپایی‌ها و همچنین آمریکایی‌ها بوده‌ایم.
از آخرین دور مذاکرات تا امروز حدود یک ماه می‌گذرد و با اینکه برخی مقامات و رسانه‌ها عنوان می‌کردند که این گفت‌وگوها در هفته‌های اخیر از سر گرفته می‌شود، ولی عملا اتفاقی نیفتاد.
در طی این مدت و در روز دوشنبه ۲۱ تیر ماه بیست و دومین و آخرین گزارش برجامی وزارت امور خارجه از سوی محمدجواد ظریف به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تحویل داده شد. ظریف در نامه‌ای خطاب به رئیس کمیسیون نوشت: این مذاکرات در آخرین هفته‌های کاری دولت دوازدهم به چارچوب یک توافق محتمل برای رفع تحریم‌های غیرقانونی ایالت متحده آمریکا نزدیک شده و امیدوارم آنچه تاکنون امکان تحقق آن فراهم شده و در بخش سیزدهم این گزارش آمده است، در ابتدای دولت سیزدهم، به یاری خداوند منان و با هدایت مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، مدیریت رئیس جمهور منتخب و حمایت مجلس شورای اسلامی با دستیابی به تمامی حقوق ملت بزرگ ایران تکمیل شود و موجب خرسندی و رضایت مردم عزیز ایران شود.
«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه نیز همان روز یعنی ۲۱ تیر ماه (+) در خصوص پیش بینی زمان دستیابی به توافق نیز گفت: به طور حتم برای دولت‌های دوازدهم و سیزدهم آنچه اهمیت دارد دستیابی به منافع عالیه مردم است و زمان در اینجا اهمیت ثانوی دارد. بدیهی است هر چه این مهم، سریع‌تر به نتیجه برسد آثار رفع تحریم‌ها زودتر در کشور نمایان می‌شود.
شامگاه همان روز نیز «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری اعلام کرد که این کشور آماده بازگشت به دور هفتم مذاکرات وین است و ضرب‌الاجلی برای بازگشت به این دور مذاکرات تعیین نمی‌کند.
بعد از آن بود که «سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و رئیس هیأت ایرانی در مذاکرات احیای برجام در وین شنبه شب ۲۶ تیر ماه در یک رشته توئیت نوشت: ما در دوران انتقالی به سر می‌بریم و یک انتقال دموکراتیک قدرت در تهران در حال انجام است. روشن است که گفت‌وگوهای وین باید منتظر دولت جدید در ایران بماند. این اقتضای هر دموکراسی است.
این اظهارات عراقچی واکنش آمریکایی‌ها را به همراه داشت و وزارت خارجه آمریکا شامگاه شنبه اعلام کرد که این کشور منتظر پایان دوره انتقالی است تا برنامه‌ریزی برای ادامه مذاکرات به منظور احیای برجام در وین را انجام دهد.
وزارت خارجه آمریکا مدعی شد که این کشور آماده ادامه مذاکرات بوده، اما طرف ایرانی خواستار زمان بیشتر برای دوره انتقالی در این کشور شده است.
از سوی دیگر «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به اظهارات عراقچی بیانیه‌ای صادر کرد. در این بیانیه آمده بود: ما آماده هستیم به محض اینکه ایران تصمیمات مقتضی را اتخاذ کرد، به وین بازگردیم و کار را درباره بازگشت متقابل به برجام تکمیل کنیم».
از سوی دیگر، «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین هم ۲۸ تیرماه در توئیتی به برخی گزارش‌ها درباره تعلیق مذاکرات احیای برجام تا اوایل سپتامبر (اواسط شهریور) واکنش نشان داد و در واکنش به خبر شبکه خبری العربیه مبنی بر اینکه مذاکرات تا اوایل سپتامبر به تعویق افتاده در این باره نوشت: « (این خبر) جالب است، اما ضرورتا اطلاعات قابل اعتمادی نیست. البته دولت جدید ایران نیازمند زمان برای آماده شدن برای از سرگیری گفت‌وگوها وین است. چقدر؟ کسی نمی‌داند. ما باید منتظر اعلام رسمی از سوی تهران باشیم. هر چه زودتر اتفاق بیفتد بهتر است».
علاوه بر این روزنامه وال استریت ژورنال هم از احتمال تشدید تحریم‌ها علیه ایران در صورت شکست مذاکرات وین خبر داد و «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری شامگاه دوشنبه ۲۸ تیر ماه به این گزارش واکنش نشان داد و گفت: «درباره بحث تحریم‌ها و اجرای تحریم‌ها، حرف شما صحیح است. همه تحریم‌ها پابرجا هستند مگر آن‌که از طریق یک فرآیند دیپلماتیک رفع شود.»
ند پرایس افزود: «ما آماده ادامه گفت‌وگوها در خصوص برجام به صورتی سازنده و اتمام این مذاکرات و بازگشت به محدودیت‌های توافق هستیم. حالا اینکه آیا دولت رئیسی بخواهد گفت‌وگوها را ادامه دهد و یا اینکه زمانی بخواهد این کار را انجام دهد- این چیزی است که امیدواریم دولت رئیسی آن را انجام دهد؛ ولی ما در موقعیتی نیستیم که به جای آنها صحبت کنیم. بنابراین، لازم است شما را درباره این سؤال که موضع آنها در این مورد چیست به خودشان ارجاع بدهیم.»
وی گفت: «هفته گذشته گفتیم که ما آماده ادامه مذاکره هستیم، ولی ایرانی‌ها خواستار زمان بیشتری برای انجام مسائل مربوط به دوران انتقال ریاست‌جمهوری خودشان شده‌اند.»
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: «موضع ما از مدت‌ها پیش همین بوده، ما تمایلمان را برای ادامه این گفت‌وگوها پنهان نکرده‌ایم، چون بازگشت دوجانبه به برجام در راستای منافع ملی ما است. اما این را هم شفاف گفته‌ایم که این پیشنهاد، برای مدت نامحدود روی میز نخواهد بود. وقتی روال [انتقال ریاست‌جمهوری] در ایران به پایان رسید آماده بازگشت به وین و ادامه آن گفت‌وگوها هستیم.»
* واکنش رافائل گروسی
از سوی دیگر، «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مصاحبه‌ای که شامگاه دوشنبه ۲۸ تیرماه منتشر شده از توقف مذاکرات وین ابراز ناخرسندی کرد و گفت: «ما هنوز سؤالاتی داریم؛ مسائلی با ایران هستند که تلاش می‌کنیم آنها را روشن کنیم. مجبوریم صبر کنیم و کار را با تیم جدیدی که بر سر کار می‌آید از نو شروع کنیم.»
براساس، گزارش خبرگزاری فرانسه، مدیرکل آژانس گفت اینکه مذاکرات وین تنها بعد از روی کار آمدن دولت آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» از سر گرفته خواهد شد، «ما را در موقعیت نامطلوبی قرار می‌دهد.»
رافائل گروسی در ادامه اضافه کرد: «من دارم درباره آژانس صحبت می‌کنم. درباره بقیه اطلاع ندارم، ولی گمان می‌کنم بهتر است آنها به جای صبر کردن مذاکره کنند.»
لازم به ذکر است آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور منتخب (+) ۳۱ خرداد ماه در نخستین نشست خبری در اظهاراتی عنوان کرد: دنیا باید بداند که سیاست خارجی دولت ما از برجام شروع نمی‌شود، به برجام هم محدود نخواهد شد. با همه دنیا و همه کشورهای دنیا به عنوان یک اصل، تعاملی گسترده و متوازن را در سیاست خارجی دنبال خواهیم کرد، ان‌شاءالله و در مذاکرات، هر مذاکره‌ای که منافع ملی در آن تضمین شود، این مذاکره حتما مورد حمایت خواهد بود.
وی افزود: وضعیت اقتصادی و شرایط مردم را به این مذاکرات گره نخواهیم زد و اجازه نخواهیم داد به نحوی مذاکره برای مذاکره باشد، اجازه نخواهیم داد مذاکرات فرسایشی شکل بگیرد. بلکه هر نشستی باید همراه با نتیجه باشد.
آیت‌الله رئیسی در پاسخ به سؤال خبرنگار شبکه ان.بی.سی آمریکا مبنی بر اینکه آیا برای اینکه برجام مؤثر واقع شود باید همه تحریم‌های آمریکا شامل تحریم‌های دوره ترامپ رفع شود؟ و قصد دارید تیم مذاکره هسته‌ای را حفظ کنید؟ اظهار داشت: تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کار را دنبال می‌کند و گزارش‌هایی را به ما دادند. تیم سیاست خارجی من در حال بررسی گزارش‌های عزیزانی است که در حال مذاکره هستند.
وی تصریح کرد که آمریکا موظف است تمامی تحریم‌های ظالمانه نسبت به ملت ایران را رفع کند.
